اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 340

کنند؛ به تعبیر دیگر، بحث مشروعیت مرتبط به حقانیت حاکمیت است که مرتبط به فلسفه سیاسی است و به مشارکت سیاسی ارتباط نمی یابد تا از جنس مباحث جامعه شناسی باشد و رأی مردم در آن دخالت یابد.

ج) نظریه انتصاب

در واقع مطلب امام خمینی هم در نظر و هم در عمل، ملتزم به نظریه انتصاب بوده است؛ چرا که ایشان مبدأ و منشأ مشروعیت حکومت را الهی می داند. از منظر امام «عاقلانه نیست که امری به این اهمیت را خالق حکیم و آگاه رها کند». ایشان این دیدگاه را درباره تنویض حکم نخست وزیری مهندس بازرگان این چنین تصریح کرده است:

من که ایشان را حاکم قرار دادم، یک نفر آدمی هستم که به واسطه ولایتی که از طرف شرع مقدس دارم، ایشان را قرار دادم.

نقطه افتراق جدی نظریه ولایت انتخابی با ولایت انتصابی در همین نکته نهفته است. بر اساس نظریه انتخابی، مردم با انتخاب و بیعت خود به فقیه ولایت می دهند؛ ولی بر اساس نظریه انتصابی، فقیه عادل، منصب ولایت را بی واسطه از ادله شرعی دریافت می کند؛ از این رو اقبال و ادبار مردم در اصل ولایت تأثیری ندارد؛ بنابراین گویا بحث از مشروعیت و نصب شرعی فقها بحث ثبوتی است؛ ولی بحث از مقبولیت و مشارکت بحث اثباتی، تحقق عینی و خواست مردمی است که عدم درک مفهومی آن موجب برداشت های متفاوت از آرای سیاسی امام درباره مشروعیت سیاسی شده است.