اندیشه سیاسی، اجتماعی امام خمینی رحمه الله صفحه 378

را در ایده های ذهنی محصور کرده است. واقع بینی به ما حکم می کند که بپذیریم همه آرمان های ما به دست نمی آیند و از سوی دیگر نباید مقهور شرایط و رنگ و لعاب فرصت و معامله سیاسی شد. (1)

به طور کلی دیدگاه امام خمینی نه آرمان گرایی مطلق متداول است و نه واقع گرایی صرف؛ بلکه دیدگاه ایشان تلفیقی از ژئواستراتژی و ایدئواستراتژی، عقل قدسی و عقل ابزاری، حقیقت و واقعیت، اهداف دینی و منافع ملی، مصلحت اندیش حق محورانه، واقع گرایی حقیقی، همکاری متقابل حقیقی، توازن قوا بر اساس حقوق عادلانه و در یک کلمه آرمان گرایی واقع بینانه است.

بدین لحاظ می توان گفت: امام خمینی همانند افلاطون، آرمان و مدینه فاضله داشت؛ منتها به جای فیلسوف فقیه و سیاستمداری بر ارتباط آرمان و واقعیت تأکید داشت؛ چرا که از منظر وی در کنش و فعل سیاسی اصالت دارد. درواقع فقاهت با سازکار اجتهاد پویا (لازم) یگانه راه ایجاد ارتباط منطقی بین آرمان ها و گزاره های دینی با الزامات و واقعیات زندگی سیاسی جامعه اسلامی است.

1. شاخص های نظریه آرمان گرایی واقع بینانه

اولاً: به لحاظ انسان شناسی، انسان بین خیر و شر قرار دارد و به لحاظ طبیعی دارای نفس اماره و غرایز قدرت طلبی، ستیزه جویانه و تخاصمی است؛ ولکن فطرت و سرشت آن پاک، توحیدی و خداگونه است؛ لذا ماهیت نظام بین الملل را می توان بین خیر و شر، آرمان و واقعیت، طبیعت و فطرت ترسیم کرد.

ثانیاً: آرمان ها و ارزش ها نیازمند به قدرت پشتیبان کننده هستند؛ پس باید هنجارها