- پیشگفتار 1
- اشاره 5
- اشاره 6
- 1. اهمیت و ضرورت 6
- 2. مفهوم اندیشه 9
- 4. مفهوم اندیشه سیاسی 11
- 5. مفهوم اندیشه سیاسی امام خمینی 12
- اشاره 20
- اشاره 21
- مقدمه 21
- 1. زندگی فردی و محیط خانوادگی 22
- اشاره 25
- الف) دوره آموزش و تحصیل (1288- 1307) 25
- ج) دوره اجتهاد و سکوت (1321 - 1340) 26
- د) دوره مرجعیت و زعامت سیاسی (1340-1357) 27
- 3. آثار و متون سیاسی امام خمینی 28
- ه) دوره رهبری انقلاب و جمهوری اسلامی (1357 - 1368) 28
- اشاره 28
- اشاره 29
- الف/1. کشف اسرار 29
- الف) متون و آثار سیاسی خاص 29
- الف/2. ولایت فقیه (حکومت اسلامی) 31
- الف/3. شئون و اختیارات ولی فقیه 32
- الف/4. صحیفه نور (صحیفه امام) 33
- اشاره 35
- ب/1. مصباح الهدایه إلی الخلافه و الولایه 35
- ب) متون و آثار سیاسی عام 35
- ب/2. رساله فی التقیه 36
- ب/3. شرح حدیث جنود عقل و جهل 36
- 4. تحولات سیاسی - اجتماعی و زمانه امام 41
- اشاره 41
- اشاره 41
- الف) جهان و تحولات مهم آن 42
- ب) جهان اسلام و مسائل مهم آن 43
- اشاره 44
- ج) ایران و تحولات مهم آن 44
- ج/2. دوره خلأ قدرت مرکزی و فرصت انقلابی (1320 - 1340) 48
- ج/3. آغاز دوره مرجعیت دینی و سیاسی امام خمینی (1340 - 1342) 51
- ج/5. امام و لایحه کاپیتولاسیون 57
- ج/6. دوره تربیت نیروی انقلابی و تکوین اندیشه حکومت اسلامی 58
- ج/7. دوره انفجار مجدد روحیه انقلابی (1356-1357) 61
- ج/8. قیام 19 دی قم و آغاز دوره اربعین ها و استمرار قیام 62
- ج/9. دوره هجرت امام به پاریس و شکاف در هیئت حاکمه شاه 63
- ج/11. دوره تأسیس حکومت جمهوری اسلامی 66
- ج/12. امام و جریان های مخالف خط امام (دوره گذار) 67
- ج/13. امام خمینی و دوره تثبیت انقلاب اسلامی 69
- اشاره 77
- اشاره 78
- مقدمه 78
- 1/1. مبنای معرفت شناسی 80
- 1. مبانی معرفت شناسی و هستی شناسی 80
- اشاره 80
- الف) مبانی نظری اندیشه سیاسی امام خمینی 80
- 1/2. مبنای هستی شناسی 82
- 2. مبانی انسان شناسی و جامعه شناسی 85
- 2/1. مبنای انسان شناسی 85
- 2/2. مبنای جامعه شناسی 88
- 3. مبنای کلامی- فلسفی 99
- اشاره 99
- 4. مبنای فقهی- اصولی 104
- 5. مبنای عرفانی - اخلاقی 108
- ب) مبانی رفتاری و عملی اندیشه سیاسی امام خمینی 110
- اشاره 116
- اشاره 117
- مقدمه 117
- الف) ماهیت و مفهوم سیاست 119
- اشاره 119
- اشاره 119
- بخش اول: تبیین مفاهیم بحث 119
- 1-1. معنای واژه سیاست 121
- 2-1. معنای اصطلاحی سیاست 124
- 2. انواع سیاست در نگاه امام خمینی 135
- 5. تعریف دیگر از سیاست 137
- 6. جمع بندی 138
- ب )ماهیت و مفهوم دین 139
- الف) هم نشینی دین و سیاست در بُعد مفهومی 145
- اشاره 145
- اشاره 145
- 1. درآمیختگی دین و سیاست 146
- اشاره 149
- 2. دلایل آمیختگی دین و سیاست و نفی سکولاریسم 149
- 2/1. جامعیت قوانین اسلام 150
- 2/2. سیره معصومین(علیهم السلام) 151
- 2/3. ضرورت و اهتمام اسلام به اجرای احکام 152
- ب) هم نشینی دین و سیاست در بٌعد نهادی 153
- اشاره 153
- 3. رابطه دین و حکومت 155
- 4. رابطه حوزه های دینی و سیاست 156
- 5. رابطه مسجد و سیاست 157
- اشاره 158
- 1. تلقی غلط از ماهیت سیاست 158
- د) علل توهّم تفکیک دین و سیاست 158
- 2. عامل استعمار و استعمارزده 159
- 3. ایجاد تفرقه بین عالم دینی و عالم سیاسی 160
- 4. تعریف و تفسیر غلط از مسائل عبادی 161
- 5. قداست زدایی از روحانیون متعهد و سیاسی 162
- 6. بد عمل کردن روحانیت در جامعه 164
- 7. ایجاد تعارض بین دنیا و آخرت 165
- 8. تلقی غلط از تهذیب نفس و اخلاق 166
- نتیجه گیری 167
- اشاره 172
- اشاره 173
- 1. مقدمه 173
- 2. مفهوم لغوی ولایت 174
- 3. معنای اصطلاحی ولایت 176
- 4. اقسام ولایت و کاربردهای فقهی آن 180
- الف) جاعل ولایت 191
- 6. ارکان ولایت فقیه 191
- اشاره 191
- ب) ولی 192
- ج) مولی علیه 192
- د) قلمرو ولایت 193
- ب) دلایل نظریه ولایت فقیه 198
- اشاره 198
- 1-7. ادله عقلی ولایت فقیه 198
- الف) اصل بداهت و ضرورت عقلی 198
- ب) ضرورت اجرای احکام اسلام 199
- اشاره 199
- 2-7. ادله نقلی ولایت فقیه 199
- الف) مرسله صدوق (نصب عام فقها) 200
- د) توقیع منسوب به امام زمان(عج) (مسئول مسائل اجتماعی) 203
- ه) مقبوله عمر بن حنظله (نصب عام فقها) 204
- و) صحیحه قداح (وارثان ولایت عامه) 205
- 8. شرایط ولایت سیاسی فقها 206
- اشاره 206
- 1- 8. فقاهت 207
- 2- 8. کفایت سیاسی (مدیریت) 208
- 3- 8. عدالت 209
- اشاره 209
- 9. پیشینه تاریخی «ولایت فقیه» 209
- 1- 9. نظریه «ولایت» در عصر حضور 210
- 2- 9. نظریه «ولایت فقیه» در عصر غیبت 210
- 3- 9. سیر تطور نظریه ولایت فقیه در عصر غیبت 212
- 10. نتیجه گیری 220
- اشاره 225
- مقدمه 225
- اشاره 226
- 1. مبادی و اصول حکومت ولایت فقهی 226
- الف) اصل اکملیت و جامعیت دین 226
- ب) اصل اجتهاد لازم 229
- ج) اصل لزوم حکومت 233
- د) اصل حفظ نظام 234
- ه) اصل مقدمه واجب 235
- و) قاعده لطف 236
- 3. کارویژه های حکومت 239
- 4. ارکان حکومت جمهوری اسلامی 241
- 5. ساختار حکومت جمهوری اسلامی 244
- اشاره 246
- الف) حاکمیت الله و شریعت 246
- ب) ولایت مطلقه فقیه 247
- ج) مردم 248
- د) تفکیک قوا 249
- و) قوه قضائیه/ دستگاه عدالت 252
- 7. نتیجه 254
- اشاره 259
- اشاره 260
- 1. طرح مسئله 260
- 2. روش و الگوی پژوهش 262
- 3. مشروعیت سیاسی حکومت 265
- اشاره 265
- الف) مفهوم مشروعیت 265
- اشاره 265
- 2. مفهوم اصطلاحی مشروعیت 266
- ب) مؤلفه ها و ارکان مشروعیت 269
- 1. منشأ مشروعیت 269
- اشاره 269
- 3. مشروعیت کارگزار 270
- 5. مبانی و ملاک مشروعیت 271
- اشاره 273
- 1. مشروعیت قانونی - عرفی (عقلانیت معطوف به هدف) 273
- ج) نظریه های مشروعیت 273
- 2. مشروعیت سنتی (سنن معطوف به رسوم اجتماعی) 274
- 3. مشروعیت کاریزمایی (جاذبه های معطوف به شخص فرمانروا) 275
- 4. مشروعیت طبیعی (حقانیت معطوف به خَلقی) 276
- 5. مشروعیت تغلّبی (حقانیت معطوف به زور و غلبه) 276
- 6. مشروعیت قانونی - الهی (عقلانیت معطوف به فقه سیاسی) 277
- اشاره 283
- الف) مقدمه 283
- ب) مفهوم مشارکت سیاسی 285
- اشاره 287
- ج) مبادی و مبانی مشارکت سیاسی 287
- 1. مبانی کلامی 289
- اشاره 289
- 1/1. توحید و خلافت انسان 289
- 1/2. اصل اکملیت و جامعیت دین 290
- 1/3. قاعده لطف 291
- اشاره 291
- 2. مبانی فقهی 291
- 2/1. شورا 292
- 2/2. امر به معروف و نهی از منکر 293
- 3/1. جامعه مدنی 295
- اشاره 295
- 3/2. احزاب سیاسی 296
- 3/3. تفکیک قوا 299
- 3/4. نظام نمایندگی 299
- 4. مبانی فرهنگی و نگرشی 300
- 4/1. عقلانیت 300
- اشاره 300
- 4/3. اعتماد 301
- 4/2. انتقاد پذیری قدرت سیاسی 301
- 5. مبنای عقلی و فطری 302
- اشاره 308
- مقدمه 308
- الف) جمهوریت و اسلامیت / هم نشینی روش و ارزش 309
- 2. شکل حکومت اسلامی 309
- 1. شکل حکومت 309
- 1. نیاز حقانیت به مقبولیت 311
- ب) مقبولیت و مشروعیت / هم نشینی رأی و شرع 311
- 3. تقدم و تأخر حقانیت و مقبولیت 315
- 1. طرح بحث 317
- ج) حق و تکلیف/ تعامل حقوق فرمانروا و فرمانبردار 317
- 3. مفهوم تکلیف 321
- 4. مبانی و منابع حق و تکلیف 322
- د) انتخاب و انتصاب/ هم نشینی رأی و جعل 325
- اشاره 325
- اشاره 326
- 2. نظریه انتخابی - انتصابی 327
- 3. نظریه انتصاب 328
- اشاره 330
- 6. نتیجه گیری 330
- الف) نظریه انتخاب 339
- ج) نظریه انتصاب 340
- اشاره 342
- 1. مقدمه 343
- اشاره 343
- 2. مفهوم شناسی 345
- 3. مبانی و منابع سیاست خارجی از منظر امام 347
- 4. اهداف سیاست خارجی از منظر امام 348
- الف) در سطح ملی 348
- اشاره 348
- ب) در سطح جهان اسلام و جهان سوم 349
- ج) در سطح جهانی 350
- الف) وحدت امت اسلامی 351
- اشاره 351
- 5. اصول و قواعد سیاست خارجی 351
- اشاره 351
- ضرورت و هدف وحدت 352
- شاخصه ها و مبانی وحدت 354
- اشاره 358
- مفهوم نفی سبیل 358
- بعد فرهنگی قاعده نفی سبیل(استحمار) 359
- ابعاد نفی سبیل 359
- بُعد سیاسی قاعدۀ نفی سبیل(استثمار) 360
- مصادیق و نمودهای عملی نفی سبیل 363
- بُعد نظامی نفی سبیل 363
- ج) اصل دعوت (صدور ارزش های انقلاب) 364
- د) اصل التزام به پیمانها و قراردادهای بین المللی 366
- ه) اصل تولّی و تبرّی 367
- ز) نه شرقی نه غربی(عدم تعهد واقعی) 372
- 6. امام خمینی و چالش آرمان گرایی و واقع گرایی از منظر امام خمینی 375
- الف) شاخص های نظریه واقع گرایی 375
- اشاره 375
- ب) شاخص های نظریه آرمان گرایی 376
- ج) نظریه تلفیقی (آرمان گرایی واقع بینانه) امام خمینی 377
- اشاره 377
- 1. شاخص های نظریه آرمان گرایی واقع بینانه 378
- 2. آثار نظریه «آرمان گرایی واقع بینانه» در سیاست خارجی 379
نکات فوق به روشنی، ضرورت بازخوانی مبانی و ارزش های انقلاب اسلامی بر مبنای اندیشه سیاسی امام خمینی را بیش از پیش آشکار می کند.
سومین نکته حائز اهمیت به وجهه جهانی امام خمینی در جایگاه مصلحی اجتماعی و دینی، معطوف است. امروز برای مسلمانان و دیگر پیروان ادیان الهی داشتن الگویی کامل در عرصه زندگی سیاسی، اجتماعی و دینی ضروری است. این الگو راهی برای برون رفت از عصری که بتوهم نیچه خدا در آن مرده است، ارائه نماید. بی تردید امروز مجموعه تفکرات امام خمینی با دغدغه های بشر امروز در عرصه معنویت گرایی، عدالت خواهی و احیای الگویی جدید برای زندگی سیاسی با دین نسبت این همانی داشته دارد.
2. مفهوم اندیشه
واژه اندیشه به معنای تفکر، تعقل و تأمل (1) است که نوعی ارتباط ذهنی و فکری با متغیرهای عینی جامعه دارد. درحقیقت از بُعد جامعه شناسی، اندیشه، رکن اصلی و کلیدی تمدن ها محسوب می شود. اندیشه علت محدثه تمدن ها و جامعه مدنی است؛ به همین علت، بدون اندیشه تمدن ها و جوامع پویایی و بقای خود را از دست می دهند.
در معنای خاص و اصطلاحی «هر گونه تفکر یا تلاش ذهنی را که به لحاظ منطقی، منسجم، دارای مبنا و چهارچوب بوده و موجه باشد، اندیشه» (2) می نامند. بدین لحاظ انسجام درونی، هدفمند بودن، قانون مند بودن و توجیه کننده منطقی روابط عینی جامعه، از جمله مهمترین ویژگی های مفهوم اندیشه می باشد.
1- (1) . محمد معین، فرهنگ فارسی.
2- (2) . یحیی فوزی، اندیشه سیاسی امام خمینی، ص13 - 14.