کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد صفحه 250

گرمای تازه برای مزاج تازه حالی بیگانه نیست تا ادراک کند. این معنی واضح تر میگردد اگر کسی دست خود را از آب گرم بیرون آورد و در آب سرد گذارد سردی آن را ادراک میکند اما از آب سردی که دست بآن معتاد بود بیرون آورد و در آب سرد دیگر بهمان درجه گذارد ادراک کمی یا زیادتی نمیکند.

این سه دلیل را مصنف کتاب از اشارات نقل کرده است.

نفس غیر بدن است

و لما یقع الغفله عنه.

مسأله چهارم-نفس غیر بدن است زیرا که هیچ کس غافل از خود نیست و در هنگامی که غافل از خود نیست از اعضای بدن خود غافل است یا اصلا آن عضو را نمی شناسد مثلا دماغ و اجزای دماغ و قلب و کبد را غیر آنکه تشریح خوانده اصلا نمی داند و انسان در حالتی که ادراک خود کرده و شعور بخود دارد نه قلب را میداند و نه دماغ و امثال آن را بلکه از اعضای ظاهر خود هم غافل است و ابو علی انسانی فرض کرده است در اول خلقت و بدنش از هیچ مؤثر خارجی متأثر نشود تا ادراک بدن خود کند در آن حال هم خویش را ادراک کرده است، همان شعور بذات خود او در ادراک خود کافی است بی ادراک بدن.

اگر گوئی گاه باشد که انسان موجود است و غافل از خویش مثل آنکه داروی بیهوشی خورده نه بدن را ادراک میکند و نه نفس را. گوئیم ما بآن حالت استدلال نکردیم بلکه بآن حالت استدلال کردیم که شعور بذات خود دارد و شعور باعضای ظاهره و باطنه خود ندارد.

و المشارکه به.

دلیل دیگر است بر آن که نفس بدن نیست چون بدن جسمی است مانند سایر اجسام و از او کاری ساخته است که از دیگر اجسام ساخته نیست مانند حرکت و ادراک که از خواص و آثار جسم نتوان شمرد ناچار از موجود دیگری است غیر جسم و چون