کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد صفحه 28

یا مخالف هم بودن در موجودات است نه در حالات که واسطه میان وجود و عدم هستند مثلا سفیدی و سیاهی و سرخی و سبزی که موجودند میتوان گفت در معنی رنگ مشترک هستند و در خصوصیات اختلاف دارند و معنی مشترک آنها حال است اما حالات را که موجود نیستند نمی توان گفت مانند همند و یا مخالف و برای آنها معنی مشترک و خصوصیت ثابت کرد. این بهانه معقول نیست زیرا که دو معنی یا مانند یکدیگرند و یا مخالف هم.

و نیز گفتند تسلسل باطل نیست و این سخن صحیح نیست زیرا که اگر تسلسل باطل نباشد واجب الوجود را اثبات نتوان کرد.

حال و ثبوت معدومات

فبطل ما فرّعوا علیهما من تحقّق الذّوات الغیر المتناهیه فی العدم و انتفاء تاثیر المؤثّر فیها و تباینها و اختلافهم فی إثبات صفه الجنس و ما یتبعها فی حال الوجود و فی مغایره التّحیّز للجوهریه و فی إثبات صفه المعدوم لکونه معدوما و فی إمکان وصفه بالجسمیّه و وقوع الشّک فی إثبات الصّانع بعد اتّصافه بالقدره و العلم و الحیوه.

مسأله سیزدهم. کسانی که معدوم را ثابت دانستند یا میان وجود و عدم واسطه قائل شدند مبنی بر اعتقاد خویش مطالب بسیار متفرع ساخته بعضی اتفاقی همۀ آنها است و بعضی اختلافی و چون این مباحث از امور عامه بیشتر بکار اهل علم می آید و مانند مسائل اصول دین بکار همه کس نمیخورد توضیح و شرح بسیار در آن لازم نیست:

1-باتفاق برای هر نوع از انواع مخلوق افراد غیر متناهی در عدم ثابت کردند اگر چه غیر متناهی در وجود نخواهد آمد مثلا افراد انسان موجود هر چه بسیار شود باز متناهی است اما در عدم غیر متناهی ثابت است و همچنین هر حیوان و