کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد صفحه 573

إمّا ابتداء أو بواسطه.

معلوم نیست معتزله که خدا را قادر مختار میدانند و معدات را در وجود اشیاء لازم نمی شمارند مرتکب این سخنان لا طائل و بیهوده برای چه میشوند اگر خدا قادر مختار است همه چیز را فانی میکند و خلق ضد و فنا و اثبات بقا برای چیست و بهتر آن است که انسان وقت عزیر را صرف بحث ورد و نقض و اثبات این اباطیل نکند و همین که بدانیم مردمی که برای اثبات معاد با آن همه آیات قرآن و روایات و کلام معصومین و با اینکه هر شبهه جزئی و کلی از مطاوی روایات اهل بیت معلوم میگردد، باز باین خزعبلات تمسک کردند چه اندازه منحرف بودند کافی است.

ثبوت معاد جسمانی

و وجوب إیفاء الوعد و الحکمه یقتضی وجوب البعث و الضّروره قاضیه بثبوت الجسمانیّ من دین النّبی صلّی اللّه علیه و آله مع إمکانه.

مسأله چهارم در معاد جسمانی

وفاء بوعده واجب است و خدای تعالی بندگان صالح خود را وعده ثواب داده است پس باید باین وعده وفا کند و نیز حکمت مقتضی است که خداوند عالم نیکان را پاداش نیکو دهد و ستمکاران را شکنجه و عذاب کند تا قوانین انبیاء اجرا شود و میان مطیع و عاصی فرق باشد پس معاد واجب است و این دو دلیل را شیخ الرئیس ابو علی بن سینا در مطاوی عبارات اشارات آورده است و چنانکه از او معلوم میشود مقصود او اکتفا ببقاء روح و بهجت عقلی نیست بلکه معادی که انبیا خبر داده اند.

اما معاد جسمانی ضروری است از دین پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و ممکن است. پس بآن باید معتقد بود.

علامه رحمه اللّه فرموده است از حکمای پیشین گروهی عالم را واجب الوجود میدانستند یعنی میگفتند مخلوق نیست بنابراین معدوم نخواهد شد و ما گوئیم این مردم را با معاد چه کار است که درباره آن با آنها محاجه کنیم و گروهی گفتند خدای تعالی عالم