معلولان و انتخابات صفحه 162

یعقوب بن داود، نام کامل او یعقوب بن داود بن عمر بن عثمان بن طهمان، با ولای سُلَّمی، غلام ابوصالح، عبداللّه بن حازم سُلَّمی است. او حاکم خراسان کاتبِ ابراهیم بن عبداللّه بن الحسن بن الحسن بن علی بن ابی­طالب علیهم السلام بود. پدرش داود و برادرانش، کاتبان نصر بن سیار، کارگزار خراسان بودند. وقتی منصور بر ابراهیم یاد شده غلبه یافت، یعقوب را در زیر زمین زندانی کرد.

یعقوب انسانی کریم و باگذشت بود، بسیار نیکوکار و زیاد صدقه می داد و فضل و احسان فراوانی داشت. مراد و مقصود مردم بود و از سوی مردم مدح و ستایش می­شد. وقتی «منصور» از دنیا رفت و «مهدی» جانشین او شد، به او تقرب جست تا اینکه از نزدیکان او قرار گرفت و مورد اعتمادش واقع شد و شأن و منزلتش در نزد او بالا رفت تا حدی که کاتبانش به دیوان نوشتند که امیر مؤمنین با یعقوب بن داود عقد اخوّت بسته است، لذا «سَلم خاسر» در این باره سرود: به امامی که خلافتش به حق به او هدیه شد و از او گرفته نخواهد شد، بگو: چه خوب همنشین تقوا پیشه­ای برگزیدی و یاور خود ساختی! او برادر دینی تو یعقوب بن داود است.

مهدی به حج رفت و یعقوب همراه او بود. هیچ یک از نوشته­های مهدی بدون نوشته وزیر یعقوب خطاب به امینش برای اجرا، اجرایی نمی­شد. منصور شصت و یک میلیون درهم در بیت المال باقی گذاشته بود. وزیر ابوعبیداللّه به مهدی سفارش می­کرد که در هزینه کردن و حفظ اموال، اعتدال و اقتصاد را مد نظر داشته باشد. هنگامی که او را برکنار کرد، یعقوب بن داود را به جای آن گمارد. سپس مهدی از روی هوی و هوس اموال را خرج لذات و شرب خمر و مجالس غنا می­کرد و یعقوب به تدبیر امور می پرداخت تا جایی که بشار بن برد گفت: ای بنی امیه! بیدار شوید، خواب شما طولانی شد و اکنون خلیفه یعقوب بن داود است. ای قوم! خلافت شما از بین رفت. خلیفه اللّه را در بین آلات موسیقی و نی و عود بجویید. یعقوب از آنچه پیش آمده بود زجر می­کشید، لذا از مهدی خواست او را برکنار کند ولی مهدی قبول نکرد.

رشید اموالش را به او باز گرداند واو را آزاد گذاشت هر کجا که می­خواهد برود.او هم مکه را برگزید و به آن جا رفت و در مکه اقامت داشت تا در سال 187ق و یا به گفته ای 182ق از دنیا رفت.(1)

مشارکت فرهنگی و علمی معلولان

تاریخ اسلام شاهد است که افرادی با اینکه معلولیت داشتند ولی در پیشرفت علمی و توسعه فرهنگی جامعه مؤثر بودند. اینان در واقع اداره فرهنگ و نظام علمی جامعه را بر عهده داشتند و خدمات بسیاری انجام دادند.

از نظر حقوقی مشارکت و حضور این افراد مشهور در مشاغل اجتماعی یا فرهنگی، عرفی را شکل می داده و پدید می آورده که خود این عرف، سند دالّ بر رسمیت و مشروعیت فعالیت معلولان از نظر شریعت اسلامی است. زیرا فعالیت های نخبگان در منظر و مرآی فقهای پاسدار شریعت بوده و اگر