معلولان و انتخابات صفحه 24

حضرت ایوب

هویت

درباره مشخصات شخصی حضرت ایوب اختلاف های بسیار وجود دارد. بعضی او را پیامبری از ذریه اسحاق نبی دانسته اند؛ در حالی که بعضی او را معاصر حضرت ابراهیم می دانند. بعضی از نسب شناسان، جد ششم او را، ابراهیم(ع) دانسته(1) و به آیه 84 انعام که می فرماید «و من ذُریته داود و سلیمان و ایوب» اشاره می کنند. اکثراً ایوب را از انبیای بنی اسرائیل نمی دانند. چون بنی اسرائیل از نسل یعقوب اند ولی ایوب از نسل برادر یعقوب، عیص است.(2) مسعودی نامش را به این صورت ضبط کرده است: ایوب بن موص بن زراح بن رعوایل بن عیص بن اسحاق بن ابراهیم.(3)

اما در اینکه ایوب پیامبری بوده که علاوه بر مقام تبلیغ و ارشاد و راهنمایی، کتاب هم داشته و به اصطلاح اولوالعزم بوده، نیز در اینکه علاوه بر مقام نبوت، پادشاهی هم داشته، اختلاف است.(4) در عهد عتیق با اینکه مفصلاً به ایوب پرداخته ولی به پیامبری او اشاره نشده،(5) مستر هاکس در قاموس کتاب مقدس نوشته است: جزقیا اولین دفعه نام ایوب را به کار برد. به نظر او، ایوب در شرق فلسطین در جایی به نام عوص زندگی می کرد.(6)

اما در معنای این نام و نیز در ریشه لغوی آن اختلاف است. بعضی ایوب را اصالتاً عبری و اصل آن را ایبوب یا یوباب می دانند. نیز بعضی معتقدند: ریشه عبری ایبوب به معنای گریه است و ایوب به کسی گفته می شد که فراوان گریه می کرده و اشک می ریخته است. مولانا درباره ایوب می گوید: من بهر موییت صبری دادمت. یعنی خداوند به دلیل مویه های ایوب، به او صبر داد، البته اگر این دیدگاه را بپذیریم، تناقضی پیدا می شود. از یک طرف گفته شده ایوب صابر و خوشنود به رضای حق بود و از طرف دیگر در مقابل مصائب و عارضه امراض و معلولیت، دائماً ناراحت و گریان بود و اشک می ریخت. اینها مخالف علم و صبر است. از این رو نمی توان گفت ایوب صابر بوده و بر اثر صبرش به بزرگی و رحمت و بسیاری از محاسن رسیده ولی از طرف دیگر او را گریان و نالان در برابر مشکلات و معلولیت معرفی کرده اند. نیز اسمش ایوب به معنای گریان است.

این تناقض را می توان به دو صورت حل کرد؛ یک راه حلّ این است که زاری در دورۀ نخست بیماری و از دست دادن اموال بوده ولی صبر و شکر در دوره زمانی دیگر بوده اما راه حلّ دوم این است که ریشه نام و معنای ایوب را گریه و زاری ندانست؛ بلکه ریشه لغوی ایوب را ایب و به معنای بازگشت کننده به سوی خداوند دانست. البته برخی ایب را عبری و برخی عربی و نقل شده به فرهنگ عبری می دانند.

1- . روض الجنان، ج13، ص259؛ اعلام القرآن، ج2، ص487.
2- . تاریخ طبری، ج1، ص194.
3- . مروج الذهب، مسعودی، ترجمه پاینده، ج1، ص40.
4- . دائرهالمعارف قرآن کریم، ج5، ص207.
5- . کتاب مقدس، عهد عتیق، کتاب ایوب، ص 785-829.
6- . قاموس کتاب مقدس، مستر هاکس، ص146؛ لغت نامه دهخدا، ج3.