معلولان و انتخابات صفحه 40

دوره اسلامی

اشاره

معلولان در سمت ها و پست های عالی کشوری در دوره اسلامی حضور داشته و به عنوان قاضی؛ ریاست بیمارستان و بهداشت و درمان؛ جانشین رسول خدا صلی اللّه علیه وآله وسلم در امور اجتماعی و فرهنگی؛ مشارکت در فعالیت های بزرگ اجتماعی و دینی؛ رهبری مبارزه علیه حاکمان ظالم؛ پادشاه یا وزیر و غیره به اداره امور پرداخته اند. نمونه هایی مثل سلطان محمد خدابنده و احمد بن بابویه در تاریخ اسلام و ایران فراوان می باشند. پادشاهان، وزیران و دیوان سالاران دارای معلولیت را «صفدی» در کتابش نکت الهمیان فی نکت العمیان معرفی کرده است. ولی هنوز تحقیق جامع در این باره نشده است. اینجا صرفاً منتخبی از شخصیت های دارای معلولیت و شاغل در سمت های بالا را معرفی می کنیم.

عبداللّه بن ام مکتوم

عبداللّه یا عمرو بن قیس بن زائده، از بنی عامر بن لؤی، صحابی و مؤذن نابینای پیامبر اکرم. گفته اند که نام وی قبل از گرویدن به اسلام، حصین بود و پیامبر او را عبداللّه نام نهاد. پدرش، دایی خدیجه همسر پیامبر بود و مادرش عاتکه بنت عبداللّه بن عنکثه بن عامر بن مخزوم نام داشت و کنیه اش ام مکتوم بود و عبداللّه به وی منسوب شد. درباره تاریخ تولد، دوران جوانی و نیز چگونگی نابینایی ابن ام مکتوم آگاهی دقیقی در دست نیست، اما به نظر می رسد که چشمان خود را در کودکی از دست داده بوده است. وی در اوایل بعثت در مکه حضور داشت. به اسلام نیز دلبستگی یافته بود چندان که از پیامبر، آنگاه که با برخی از سران قریش چون ولید بن مغیره سخن می گفت و امید داشت که به اسلام بگروند، خواست برایش قرآن بخواند، آیه «عَبَس َ وَ تَوَلّی، أَن جاءَه ُ الاْعْمی» در حق وی فرود آمده است. ظاهراً وی اندکی پس از آن، اسلام آورد. گفته اند که ابن ام مکتوم و مصعب بن عمیر، نخستین کسانی بودند که به دستور پیامبر و برای ارشاد مردم یثرب – پیش از هجرت – به آن شهر رفتند. اما برخی برآنند که وی اندکی پس از جنگ بدر به مدینه رفت و در «صُفّه» مسجد مدینه مسکن گرفت و پیامبر سپس او را در خانه مخرمه بن نوفل فرود آورد.

ابن ام مکتوم نیز چون بلال، مؤذن پیامبر بود و رسول خدا چندان به وی اعتماد داشت که او را سیزده بار، از جمله در غزوات احد، خندق، بنی نضیر و بنی قریظه، به جای خود در مدینه برگمارد. پس از جنگ تبوک آیه 95 سوره نساء که در سرزنش کسانی که از رفتن به پیکار سرباز زده بودند، نازل شد و مجاهدان را بر راحت طلبان برتری نهاد، ابن ام مکتوم نابینا و دیگر ناتوانان را مستثنا ساخت: «لایَسْتَوِی القاعِدون َ مِن َ المُؤمِنین َ غَیرَ اُولِی الضَّرَرِ و المُجاهِدُون َ». با این همه، پس از آن در جنگ ها حاضر می شد و می گفت: پرچم جنگ به من دهید، چه نابینایم و نمی توانم بگریزم.