معلولان و انتخابات صفحه 45

و نزد ابن سکیت و ریاشی علم و ادب آموخت. ابن ابی الیمان در سال 284ق در بغداد وفات یافت. او آثار ارزنده ای از خود به جای گذاشته است. از جمله آثار او: التعقبه، معانی الشعر و العروض.(1)

ابن مرزبان، ابومنصور (متولد 300ق)

ادیب، فلج دو دست

ابومنصور محمد بن سهل مشهور به ابن مرزبان بغدادی، وی را از مردم کرج ابی دلف در ناحیه جبال ایران می دانند. الندیم با وی معاصر بود و به نقل از کسی که ابن مرزبان را دیده بود، می گوید که: دست های وی فلج بوده ولی از هوش و درایت بسیاری بهره ور بود. علاوه بر تدریس نویسنده هم بوده است.(2)

ابن مقله بیضاوی، ابو علی محمد (272-328ق)

وزیر، شاعر و مبتکر خط، بریده شدن دست و زبان

ابو علی محمد بن حسین ابن مقله بیضاوی شیرازی، وزیر، شاعر و خوشنویس چند تن از خلفای عباسی بود. پدرش از مردم بیضای فارس بود که به بغداد کوچ کرد. محمد در زادگاهش نزد پدر به تحصیل علم و فراگیری خط کوفی پرداخت. او نه تنها در خوشنویسی یگانه عصر خویش بود، بلکه ابداع و اختراع چند نوع خط را به او نسبت می دهند. بنا به روایت، او خط ثلث را از خط کوفی استخراج نموده، سپس نسخ، تعلیق، توقیع و رقاع را نیز اختراع کرد. او در اندک زمانی شهرت یافت و شهره خاص و عام گردید. خانه وی محل تجمع علاقه مندانش گردید که برای آموختن خط از شهرهای دور و نزدیک به دورش جمع می شدند. ابن مقله در زمان خود تمامی خطوط مذکور به خصوص خط نسخ را به مناسبت سهولت کتابت بسیار رواج داد.

وی به خدمات دیوانی پرداخت و پیش از سنه 296ق در فارس تحصیل دار مالیات اراضی بود. ابوالحسن بن فرات وی را به خود نزدیک گردانید. از این پس کار ابن مقله بالا گرفت. ابن مقله در وزارت دوم ابن فرات (304ق) با تنی چند در توطئه علیه وزیر شرکت جست. با آشکار شدن نقش او در توطئه، ابن فرات او را در بند کرد. همسر وی که از خانواده ای توانگر بود، با پرداخت مبلغ یک میلیون دینار او را از زندان آزاد کرد. در دوره دوم وزارت، علی بن عیسی (315ق) متصدی مصالح عامه شد. در سال 316ق مقتدر، خلیفه عباسی، وی را به وزارت گمارد. یک سال بعد، خلیفه او را بر کنار کرد و به فارس فرستاد، در همین دوره سرپرستی دیوان مظالم و قضا را نیز به عهده داشت. ابن مقله، در برابر درازدستی و ستمی که خلیفه پیشه کرده بود، با مخالفان وی همدلی کرده و در اندیشه فرو گرفتن خلیفه افتاد. اما خلیفه از قصد ابن مقله باخبر شد و وی به ناچار گریخت.