معلولان و انتخابات صفحه 46

در 320ق سرکردگان ترک سپاه، قاهر را از خلافت برداشته و راضی (322ق) را بر جای او نشاندند. خلیفه جدید نیز ابن مقله را برای سومین بار به وزارت برگمارد. در سال 324ق با توطئه و فتنه انگیزی، ابن رائق خلیفه را واداشت تا او را از وزارت بردارد. ابن رائق که هنوز از جانب وی آسوده خاطر نبود، خلیفه را ناگریز کرد تا او را دربند کرده، دست راستش را از تنش جدا سازد. ابن مقله کوشید تا نظر خلیفه را برگرداند، اما توفیقی نیافت و دست وی که بیم آن می رفت با نوشته هایش به مردم آگاهی رسانیده و آشوبی برانگیزد، بریده شد.

ابن مقله از این پس کوشید با دست چپ به نوشتن ادامه دهد. وی تا آنجا پیش رفت که با باقیمانده دست راست خود نیز می نوشت. این کار میسر نبود جز با تلاش و کوشش ممارست.

ابن مقله شعر را نیکو می سرود و در اشعار خود که در این دوره سروده، از سرنوشت خود نالیده است.

اصلاحات وی در خط، آن را به صورت ابزاری مناسب برای نگارش درآورد. اسماعیل بن حمار، محمد بن اسماعیل بغدادی، ابواسحاق ابراهیم بن هلال صابی، شمس المعالی قابوس بن وشمگیر، حسن بن مرزبان سیرانی، احمد بن حسین غضاوی، ابن بواب و گروهی دیگر از شاگردان و پیروان وی بودند. چندی بعدی در زندان، زبان ابن مقله را به خاطر گفتن سخن حق بریدند و سرانجام به روایتی در سال 328 یا 330ق درگذشت.(1)

آل بویه، معزالدوله ابوالحسن (303-356ق)

پادشاه قطع یک دست و چند انگشت

معزالدوله ابوالحسن احمد بن ابی شجاع آل بویه. در نبردی که میان وی و علی بن زنگی، معروف به علی گلویه (در متون عربی، با کاف نوشته می شود) سر کرده قبایل کوفیچ و بلوچ رخ داد، یک دست و چند انگشت احمد بریده شد و او از همین رو به «قطع» معروف گشت.

اندکی بعد پسر بویه وارد بغداد شد (19 دسامبر 945م) و از سوی خلیفه لقب «معزالدوله» یافت. برادرانش علی و حسن نیز به ترتیب به «عمادالدوله» و «رکن الدوله» ملقب شدند و به دستور خلیفه القاب آنها بر سکه ها نقش گردید و معزالدوله شیعی مذهب، بر خلیفه عباسی چیرگی تمام یافت. دوازده روز بعد، خلیفه المستکفی را کور کرد و به زندان افکند و فضل بن مقتدر را به نام «المطیع للّه» به خلافت نشاند و روزانه صد دینار مقرری برای او تعیین کرد.(2)

ابن سلامه، ابوالقاسم هبه اللّه (متولد 410ق)

مفسر نابینا

ابوالقاسم هبه اللّه بن سلامه بن نصر بن علی مشهور به ابن سلامه، مفسر بغدادی از ابتدا نابینا بود. کرسی درس داشت و در مسجد منصور درس می گفت. محدث و راوی هم بود. علاوه بر تدریس،