نماز معلولان بر اساس فقه شیعه صفحه 115

در مدارک الاحکام،(1) فاضل هندی در کشف اللثام،(2)

محقق نراقی در مستند الشیعه،(3)

شیخ محمد حسن نجفی در جواهر الکلام،(4)

شیخ انصاری در کتاب الصلاه،(5)

آقا رضا همدانی در مصباح الفقیه،(6)

آیت اللّه بروجردی در تبیان الصلاه،(7)

مرحوم حکیم در مستمسک،(8)

و آیت اللّه خویی در موسوعه،(9)

این روایت را آورده اند. و البته برخی دیگر از فقها نیز به جای عمار، حماد ذکر کرده اند.(10)

از نظر دلالت هم روشن است که روایت ایماء را برای شخص ناتوان از نماز ایستاده و نشسته، تشریع و تجویز می کند. در نتیجه چنین شخصی به وسیله ایماء، رکوع و سجده به جا می آورد.

روایت دوم: مرسله محمد بن ابراهیم از امام صادق علیه السلام

«الْکُلَینِی عَنْ عَلِی بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللّه ع: یصَلِّی الْمَرِیضُ قَاعِداً فَإِنْ لَمْ یقْدِرْ صَلَّی مُسْتَلْقِیاً... وَیکَبِّرُ ثُمَّ یقْرَأُ فَإِذَا أَرَادَ الرُّکُوعَ غَمَّضَ عَینَیهِ ثُمَّ سَبَّحَ فَإِذَا سَبَّحَ فَتَحَ عَینَیهِ فَیکُونُ فَتْحُ عَینَیهِ رَفْعَ رَأْسِهِ مِنَ الرُّکُوعِ...: شخص مریض نشسته نماز می خواند، و اگر نمی توانست، مستلقیاً دراز می کشد و تکبیرالاحرام می گوید. سپس قرائت را انجام داده و وقتی خواست به رکوع برود، چشمانش را می بندد، سپس ذکر تسبیح گفته و پس از آن، چشمانش را باز می کند. پس باز کردن چشمان، بلند کردن سر است از رکوع».(11)

از نظر سند: این روایت مورد اعتماد مشایخ ثلاثه: شیخ کلینی در کافی(12)،

شیخ طوسی در تهذیب(13)

با دو سند و کمی اختلاف، و شیخ صدوق در من لایحضره الفقیه(14) با لفظ «قال» و کمی اختلاف؛ می باشد. همچنین در کلام فقها بسیار ذکر شده و مورد ارجاع بوده است.

1- . عاملی، محمد بن علی موسوی، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، ج3، ص331.
2- . اصفهانی، فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج3، ص402.
3- . نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعه فی أحکام الشریعه، ج5، ص56.
4- . نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج9، ص266.
5- . دزفولی، مرتضی بن محمد امین انصاری، کتاب الصلاه، ج1، ص505.
6- . همدانی، آقا رضا بن محمد هادی، مصباح الفقیه، ج12، ص49.
7- . بروجردی، آقا حسین طباطبایی، تبیان الصلاه، ج5، ص86.
8- . حکیم، سید محسن طباطبایی، مستمسک العروه الوثقی، ج6، ص119.
9- . خویی، سید ابوالقاسم موسوی، موسوعه الإمام الخوئی، ج14، ص214.
10- . دزفولی، مرتضی بن محمد امین انصاری، کتاب الصلاه، ج1، ص505: «موثّقه عمّار- المبدّل بحمّاد فی الذکری (ص181) و المعتبر (ج2، ص161) و جامع المقاصد (ج2، ص207) سهوا من القلم ظاهرا-»
11- . حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج5، ص484، ابواب القیام، باب1: باب وجوبه فی الفریضه...، ح13.
12- . کلینی، ابوجعفر، محمد بن یعقوب، الکافی، ج3، ص411، کتاب الصلاه، باب صلاه الشیخ...، ح12.
13- . طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن؛ تهذیب الأحکام، ج2، ص169، کتاب الصلاه، بَابُ 9: تفصیل ما تقدم...، ح129 و ج3، ص176، جزء الثانی من کتاب الصلاه، بَابُ 14: صلاه الغریق...، ح6.
14- . قمّی، صدوق، محمّد بن علی بن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج1، ص361، باب صلاه المریض..، ح1033.