نماز معلولان بر اساس فقه شیعه صفحه 128

راشیتیسم، ضربه مغزی، آبسه مغزی، آرتریت روماتوئید، پلی میوزیت و درماتومیوزیت، پارکینسون، اشاره کرد که موجب عدم امکان سجده سالم و شرایط آن می شود. البته توضیح هر یک از این بیماری ها در صفحه 6 این رساله آمده است.

گفتار دوم: ادله وجوب و جزئیت سجده

اشتراط صحت نماز به انجام سجده و بطلان نمازِ بدون آن، در روایات مختلف و همچنین در کلام فقها و گاهاً بدون آنکه به دلیل آن پرداخته باشند، به اشاره رفته، و اشکالی در اعتبارش نبوده بلکه از ضروری دین شمرده می شود.(1)

حتی در روایات نیز، بیشتر از کیفیت سجده سخن گفته شده تا وجوب اصل آن. لذا طرداً للباب از روایات متعددی که در کتب روایی آمده است، به یک روایت اشاره می شود وبیان کوتاهی در سند و دلالت این روایات آورده ایم.

صحیحه زراره از امام باقر علیه السلام

«عَنْ

عَلِی بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یحْیی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الْفَرْضِ فِی الصَّلَاهِ فَقَالَ الْوَقْتُ وَ الطَّهُورُ وَ الْقِبْلَهُ وَ التَّوَجُّهُ وَ الرُّکُوعُ وَ السُّجُودُ وَ الدُّعَاءُ...: از امام باقر علیه السلام راجع به واجبات نماز پرسیدم پس جواب فرمودند: وقت، طهارت، قبله، توجه،(2) رکوع، سجده، قرائت و ذکر. »(3)

از نظر سند، این صحیحه که با چندین سند مختلف در کتب روایی ذکر شده، مورد اعتماد شیخ کلینی در کافی(4) و همچنین شیخ طوسی در تهذیب(5) بوده و در کلام فقها نیز بسیار نقل شده و مورد ارجاع بوده است.

به عنوان نمونه شهید اول در ذکری الشیعه،(6)

محقق سبزواری در ذخیره المعاد،(7) فاضل هندی در

1- . خویی، سید ابوالقاسم موسوی، موسوعه الإمام الخوئی، ج15، ص1: «لا إشکال بضروره الدین فی وجوبه»؛ عاملی، بهاء الدین، محمد بن حسین، الحبل المتین فی أحکام الدین، ج15، صص240-237؛ نجفی، کاشف الغطاء، جعفر بن خضر مالکی، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغراء، ج3، صص200-194؛ عاملی، محمد بن علی موسوی، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، ج3، صص392-384؛ ذخیره المعاد، محقق سبزواری، ج2، صص283-281؛ یزدی، سید محمد کاظم طباطبایی، العروه الوثقی فیما تعم به البلوی، ج1، ص665-664؛ حکیم، سید محسن طباطبایی، مستمسک العروه الوثقی، ج6، صص305-293؛
2- . فقها از کلمه «توجه» در این روایت برداشت مختلفی ازجمله حضور قلب و توجه در تکبیرالاحرام، داشته اند. (کاشانی، فیض، محمد محسن ابن شاه مرتضی، الوافی، ج7، ص42؛ دزفولی، مرتضی بن محمد امین انصاری، کتاب الصلاه، ج1، ص272)
3- . حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج4، ص295، ابواب القبله، باب1: باب وجوب الاستقبال...، ح1.
4- . کلینی، ابوجعفر، محمد بن یعقوب، الکافی، ج3، ص272، کتاب الصلاه، باب فرض الصلاه، ح5.
5- . طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن؛ تهذیب الأحکام، ج2، ص139، کتاب الصلاه، بَابُ 9: تفصیل ما تقدم...، ح1؛ ج2، ص241، کتاب الصلاه، ابواب الزیادات، بَابُ 12: فضل الصلاه...، ح24.
6- . عاملی، شهید اول، محمد بن مکی، ذکری الشیعه فی أحکام الشریعه، ج3، ص283.
7- . سبزواری، محقق، محمد باقر بن محمد مؤمن، ذخیره المعاد فی شرح الارشاد، ج2، ص215.