نماز معلولان بر اساس فقه شیعه صفحه 57

طهارتش نقض شود، نمازش باطل خواهد بود. همچنین اگر زمانی نماز بخواند که نتواند طهارت را رعایت کند، ولی بعداً در وقت، زمانی پیدا شود که بتواند نماز را با طهارت بخواند، نمازش قبلی اش باطل بوده و می بایست مجدداً با رعایت طهارت بخواند. چراکه با قدرت در رعایت طهارت، وی مشمول دلیل معذورین نشده و تحت اطلاق روایات شرطیت طهارت و خطابات اولیه باقی است. همچنین که اگر در زمانی خواند که احتمال می رفت نتواند طهارت را رعایت کند، ولی اتفاقاً طهارت او حفظ شد، نمازش صحیح است چراکه وی طهارت مشروط در نماز را هم رعایت کرده است.

این مسئله اجماعی است،(1) اما مخالفینی نیز دارد.

محقق اردبیلی می فرماید اولاً ادله شرطیت طهارت برای نمازگزار راجع به این شخص معلول تخصیص خورده است؛ ثانیاً ادله مجوزِ، ناقض بودن بول، غایط، ریح و خون برای طهارت نماز را تخصیص نموده است. یعنی این ادله می گوید بول و... طهارت را برای این شخص نقض نمی کند.(2)

اما لازمه دلیل اول ایشان و تخصیص ادله شرطیت طهارت برای معلول، این است که بپذیریم اگر با اختیار هم ناقض طهارتی صورت گرفت، نمازش صحیح است، و یا اینکه بگوییم اصلاً لازم نیست وضو، غسل یا تیمم کند. چراکه برای شخص معلول طهارت تخصیص خورده است. در حالی که قائل به این نمی توان بود.

و دلیل دوم ایشان، همچنان که بعداً خواهد آمد درست است، و اطلاق این ادله هم شامل این شخص می شود. اما مقام بیان امام از روایات، نماز با حالت عذر بوده است و این فهم عرفی موجب تقیید ادله به مورد اضطرار و عذر است. یعنی همان موردی که زمانی برای نماز با رعایت طهارت ندارد. همچنان که مقام عذر با کلمه عذر و... در برخی از روایات باب(3)

آمده است.(4)

اما اگر این شخص یقین نداشته باشد ولی احتمال وجود زمانی برای ادای نماز با طهارت بدهد، می بایست صبر کند،(5)

چراکه در شک در قدرت داشتن، احتیاط رعایت شده(6) و تا می تواند باید سعی کند با طهارت بخواند. پس وی نیز لازم است صبر کند هرچند در آخر وقت بخواند. ولی اگر احتیاط نکرد و زودتر بدون طهارت خواند نمازش صحیح است اما اگر در وقت معلوم شد که زمان دیگر بهتر

1- . دزفولی، مرتضی بن محمد امین انصاری، کتاب الطهاره، ج2، ص413؛ خویی، سید ابوالقاسم موسوی، موسوعه الإمام الخوئی، ج6، ص211؛ حکیم، سید محسن طباطبایی، مستمسک العروه الوثقی، ج2، ص565: «وقد عرفت قصور نصوص البدلیه عن شمول صوره إمکان الفرد الکامل فی آخر الوقت... کما عن جمع التصریح به»؛ تبریزی، جواد بن علی، منهاج الصالحین، ج1، ص45.
2- . اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج1، ص112: «و لو کان له فتره تسع الصلاه، فغیر بعید إیجاب الصبر...، مع إمکان جواز الصلاه فی أوّل الوقت، لعموم أدله الأوقات و الصلاه، و کون العذر موجبا للتأخیر، غیر متیقن».
3- . به عنوان نمونه: «فاللّه أولی بالعذر»: حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج1، ص297، ابواب نواقض الوضوء، باب19: باب حکم صاحب السلس والبطن...، ح2.
4- . خویی، سید ابوالقاسم موسوی، موسوعه الإمام الخوئی، ج6، ص210: الالتزام بالتخصیص فی أدلّه الناقضیه مع الالتزام ببقاء أدلّه الاشتراط بحالها فهو و إن کان أمراً معقولًا، بل و نلتزم به فی الصورتین الأخیرتین کما یأتی تفصیلهما إن شاء اللّه تعالی... »
5- . یزدی، سید محمد کاظم طباطبایی، العروه الوثقی فیما تعم به البلوی، ج1، ص271.
6- . حکیم، سید محسن طباطبایی، مستمسک العروه الوثقی، ج2، ص576: «لأن الشک فی القدره موجب للاحتیاط».