نماز معلولان بر اساس فقه شیعه صفحه 75

در رکعت سوم قبل از رکوع یاد آن افتادی، بنشین و تشهد بجا آور. »(1)

از نظر سند: این صحیحه مورد اعتماد مرحوم کلینی در کافی(2)

و شیخ طوسی در تهذیب(3)

است. علاوه بر صحت سندی، در کلام فقها بسیار نقل شده و مورد توجه بوده است.

به عنوان نمونه محقق حلی در المعتبر،(4) محقق اردبیلی در مجمع الفائده،(5)

صاحب مدارک در مدارک الاحکام،(6)

محقق سبزواری در ذخیره المعاد،(7)

مرحوم بحرانی در حدائق،(8)

محقق نراقی در مستند الشیعه،(9)

آیت اللّه خویی در موسوعه(10)

و... این روایت را آورده اند.

از نظر دلالت هم، هرچند در بحث شک در انجام تشهد وارد شده، اما دستور امام به جلوس و انجام تشهد، نشان می دهد که جلوس و تشهد در نماز واجب هستند.(11)

از آن چه در این گفتار گذشت معلوم شد که قیام و راست ایستادن، و همچنین جلوس و تشهد برای نمازگزار واجب است. اما وظیفه شخص معلول و ناتوان از ایستادن و راست کردن پشت، و جلوس و نشستن، در روایاتی که در گفتار بعد خواهد آمد، روشن می شود.

گفتار سوم: روایات تکلیف معلول

آن چه در این گفتار بدان اشاره می شود، برخی از روایات معین کننده راهکار به جای قیام و جلوس سالم است که به عنوان نمونه خواهد آمد.

یکم. صحیحه ابی حمزه از امام باقر علیه السلام:

«مُحَمَّدُ بْنُ یعْقُوبَ عَنْ عَلِی بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع فِی قَوْلِ اللّه عَزَّ وَ جَلَّ الَّذِینَ یذْکُرُونَ اللّه قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلی جُنُوبِهِمْ(12) قَالَ: الصَّحِیحُ یصَلِّی قَائِماً وَ قُعُوداً الْمَرِیضُ یصَلِّی جَالِساً وَ عَلَی جُنُوبِهِمْ الَّذِی یکُونُ أَضْعَفَ مِنَ الْمَرِیضِ الَّذِی یصَلِّی جَالِساً: امام باقر علیه السلام در مورد آیه مبارکه فرمودند: شخص سالم ایستاده و مریض نشسته نماز می خواند. و علی

1- . حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج6، ص406، ابواب التشهد، باب9: وجوب الجلوس...، ح3.
2- . کلینی، ابوجعفر، محمد بن یعقوب، الکافی، ج3، ص357، کتاب الصلاه، باب من تکلم...، ح8.
3- . طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن؛ تهذیب الأحکام، ج2، ص344، کتاب الصلاه، ابواب الزیادات، بَابُ 16: احکام السهو، ح17.
4- . حلّی، محقق، نجم الدین، جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر، ج2، ص385.
5- . اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج3، ص156.
6- . عاملی، محمد بن علی موسوی، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، ج1، ص433.
7- . سبزواری، محقق، محمد باقر بن محمد مؤمن، ذخیره المعاد فی شرح الارشاد، ج2، ص372.
8- . بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، ج9، ص140.
9- . نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعه فی أحکام الشریعه، ج5، ص324.
10- . خویی، سید ابوالقاسم موسوی، موسوعه الإمام الخوئی، ج15، ص243.
11- . خویی، سید ابوالقاسم موسوی، موسوعه الإمام الخوئی، ج15، ص243: «فإنّ الأمر بالجلوس و التشهّد ظاهر فی الوجوب».
12- . قرآن کریم، سوره آل عمران: 3، آیه191: «همانها که خدا را در حال ایستاده و نشسته، و آنگاه که بر پهلو خوابیده اند، یاد می کنند.. »