نماز معلولان بر اساس فقه شیعه صفحه 76

جنوبهم برای کسی است که از مریضی که نشسته نماز می خواند، ضعیف تر (ناتوان تر) است».(1)

از نظر سند: این صحیحه مورد اعتماد مرحوم کلینی در کافی(2)

و شیخ طوسی در تهذیب(3)

است. علاوه بر صحت سندی، در کلام فقها بسیار نقل شده و مورد توجه بوده است.

به عنوان نمونه محقق حلی در المعتبر،(4) علامه حلی در مختلف الشیعه،(5)

محقق بحرانی در حدائق الناضره،(6)

محقق اردبیلی در مجمع الفائده،(7)

شیخ محمد حسن نجفی در جواهر الکلام،(8)

محقق داماد در کتاب الطهاره،(9)

محقق نراقی در مستند الشیعه،(10)

سید محسن حکیم در مستمسک العروه،(11)

این روایت را آورده اند.

از نظر دلالت هم روشن است. این روایت وظیفه مکلف را بیان می کند که اگر سالم بود و توانایی داشت بایستد، و اگر مریض و ناتوان بود، می نشیند و اگر قدرت نشستن هم نداشت، مضطجعاً بر پهلو خوابیده و نماز می خواند.

دوم. روایت شیخ صدوق از پیامبر صلی اللّه علیه و آله:

«قَالَ رَسُولُ اللّه ص الْمَرِیضُ یصَلِّی قَائِماً فَإِنْ لَمْ یسْتَطِعْ صَلَّی جَالِساً فَإِنْ لَمْ یسْتَطِعْ صَلَّی عَلَی جَنْبِهِ الْأَیمَنِ فَإِنْ لَمْ یسْتَطِعْ صَلَّی عَلَی جَنْبِهِ الْأَیسَرِ فَإِنْ لَمْ یسْتَطِعِ اسْتَلْقَی...: پیامبر صلی اللّه علیه و آله فرمودند مریض ایستاده نماز می خواند، و اگر نتوانست، نشسته نماز می خواند، و اگر قدرت (بر نشسته) نداشت، بر پهلوی راست نماز می خواند، و اگر قدرت نداشت، بر پهلوی چپ نماز می خواند، و اگر قدرت نداشت بر پشت دراز کشیده و نماز می خواند...» (12)

از نظر سند: این روایت که با لفظ «قال» نه «رُوِی» توسط شیخ صدوق در من لا یحضره الفقیه(13) نقل شده، مورد توجه و نقل فقها قرار گرفته است.

1- . حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج5، ص481، ابواب القیام، باب1: باب وجوبه فی الفریضه...، ح1.
2- . کلینی، ابوجعفر، محمد بن یعقوب، الکافی، ج3، ص411، کتاب الصلاه، باب صلاه الشیخ الکبیر...، ح11.
3- . طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن؛ تهذیب الأحکام، ج2، ص169، کتاب الصلاه، بَابُ 9: تفصیل ما تقدم...، ح130.
4- . حلّی، محقق، نجم الدین، جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر، ج2، ص158.
5- . حلّی، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، مختلف الشیعه فی أحکام الشریعه، ج3، ص33.
6- . بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، ج8، ص59.
7- . اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج2، ص191.
8- . نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج9، ص223.
9- . یزدی، سید محمد، محقق داماد، کتاب الصلاه، ج4، ص115.
10- . نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعه فی أحکام الشریعه، ج5، ص37.
11- . حکیم، سید محسن طباطبایی، مستمسک العروه الوثقی، ج6، ص90.
12- . حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج5، ص485، ابواب القیام، باب1: باب وجوبه فی الفریضه، ح15.
13- . قمّی، صدوق، محمّد بن علی بن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج1، ص362، باب صلاه المریض..، ح1037.