صدام و رویای رهبری جهان عرب صفحه 142

تاریخچه حزب بعث

پیشینۀ بروز و ظهور احزاب سیاسی در عراق به تعیین مرزهای عراق باز می گردد. فیصل معتقد بود که وجود احزاب سیاسی برای توسعه در کشور لازم است، اما به دلایل مختلف اعم از بافت عشیره ای - قبیله ای، حضور نیروهای خارجی و غیره، اراده ای برای شکل گیری جریان های سیاسی تا سال 1946 به وجود نیامد. ظهور احزابی هم چون حزب دموکراتیک ملی، حزب مردم و حزب اتحاد ملی، طلایه دار شکل گیری اولین جریان های سیاسی در عراق شدند. این روند تا ظهور حزب بعث در عراق ادامه یافت و در این مدت احزاب زیادی پا به عرصۀ وجود نهادند. با پررنگ تر شدن گرایش های پان عربی و پا گرفتن اندیشۀ حزب بعث در جهان عرب، رشد جریان های سیاسی شکل دیگری به خود گرفت.(خدایی،1392،65) ریشه های حزب بعث عراق را باید در زمینۀ سیاسی - اجتماعی سال های پس از جنگ جهانی دوم، در دورۀ پادشاهی فیصل دوم (1958-1939) جست و جو کرد.(العانی،1977،359) بنیانگذاران این حزب در عراق دو معلم بودند: میشل عفلق، مسیحی ارتودوکس اهل یونان و صلاح الدین بَیطار، مسلمان سنی مذهب. (خدوری،1369،223) میشل عفلق فیلسوف، جامعه شناس و ملی گرای عرب سوری بود که در سال 1910 در دمشق زاده شد. عفلق در خانواده ای مسیحی از شاخۀ ارتودکس یونانی زاده شد، عفلق در فرانسه در رشتۀ حقوق به تحصیل پرداخت، او پس از گذراندن تحصیلات تکمیلی در فرانسه به سوریه بازگشت.(الجباعی،2015) و در سال 1940 حزب رستاخیز عرب (بعث) را تشکیل داد که عهده دار ایجاد یک وطن عربی متحد و آزاد از سلطۀ امپریالیسم گردد.(عبدالملک،1394،270) صلاح الدین بَیطار، دیگر بنیانگذار حزب بعث بود که در سال 1912 در دمشق و در خانواده ای مسلمان، سنی مذهب، بازاری و سنتی به دنیا آمد. بیطار نیز سال 1934در رشتۀ حقوق از سوربن فارغ التحصیل شد، به سوریه بازگشت و با سمت دبیری در دبیرستان های دمشق از جمله دبیرستان «التجهیز» به