صدام و رویای رهبری جهان عرب صفحه 154

2. آزادی

عفلق دربارۀ آزادی عقیده داشت «منظور از آزادی، رسیدن به اهداف آن، یعنی آزادی ملت ها از قید استعمار است و تنها پس از وصول به آن، آزادی های فردی ممکن خواهد شد.»(غفاریان،1384،71) بدین ترتیب آزادی در نظر متفکران بعثیسم به معنی آزادی از سلطۀ خارجی بود و نه آزادی از فرمانروایی استبدادی. متفکران بعثیسم در تأکید بر آزادی از سلطۀ خارجی اعتقاد داشتند که فرد پیش از آزادی کشور از بردگی خارجی نمی تواند هیچ گونه آزادی واقعی به دست آورد.(خدوری،1369،53) بعثیسم، آزادی و رهایی مردم عرب از تعلقات جمعیتی، مذهبی و نژادی و نیز دولت - ملت عربی را وعده می داد. عفلق به این آرمان ها و در قالب شعار «وحدت، آزادی و سوسیالیسم » پایبند بود و آزادی به منزلۀ امری شخصی و ملی در نظر گرفته می شد.(ادواردز،1392،80)

فراخوانی بعث برای تشکیل اتحادیۀ سراسری عرب با مبارزۀ آن در راه آزادی پیوند تنگاتنگ دارد. این فراخوانی به وحدت، چیزی بیش از خواستن اتحاد سیاسی است، خواهان ایجاد یک دولت عرب بر پایۀ ناسیونالیسم عرب و جویای دستیابی به آزادی، دموکراسی و سوسیالیسم است. وحدت عرب چارچوب ملت عرب برای عملی کردن ارادۀ آزاد و از سر گیری پیشرفت را معین می کند. در این تفکر، آزادی خواه فردی یا ملی، بدون دستیابی به وحدت عرب نمی تواند در برابر خواست های خارجی ایستادگی کند. اما همه با هم برای استقامت در برابر چنین فشارهایی به قدر کافی قوی هستند و مقاومت خواهند کرد.(خدوری،1369،171) اما صدام حسین که بعدها خود را به دبیر کلی حزب بعث عراق رسانید، با استفاده از همین نظر عفلق دربارۀ آزادی، اظهار داشت که به جای «دیمقراطیه(1)» باید انضباط حزبی را برقرار کنیم و بر همین اساس، برای رسیدن به انضباط حزبی، همۀ آزادی های انسانی را در درون حزب و سپس داخل عراق محو و نابود کرد.(غفاریان ،1384،72و71)