صدام و رویای رهبری جهان عرب صفحه 211

مستضعفین قرار گرفت؛ لذا صدام دستیابی به رهبری جهان عرب را در گرو تثبیت ایدئولوژی حزب بعث می دانست از این رو در راستای تحقق اهداف خود رقابت ایدئولوژیک با ایران را نیز در دستور کار خود قرار داد.

رقابت ایدئولوژیکی با ایران

در رابطه با رقابتهای ایدئولوژیکی عراق (منحصراً ایدئولوژی بعثیسم) با ایران نکته ای را می بایست توضیح دهیم. از زمان شکل گیری کشور عراق در غرب ایران، این کشور همواره به عنوان منبع تهدید علیه امنیت ملی ایران به شمار آمده و عراق به ندرت روابطی دوستانه با ایران داشته است. اختلافات ارضی و مرزی به همراه مسائل مذهبی هم چون تبعیض علیه شیعیان در عراق و مسائل قومی و نژادی همانند مناقشۀ عرب و عجم، حضور کردها در دو سوی مرزهای ایران و عراق از جمله عوامل اصلی تنش یا منازعه میان دو کشور در نیم قرن اخیر محسوب می شود. با این حال در تاریخ روابط ایران و عراق دوره های گرمی روابط نیز یافت می شود. از زمان قیومیت انگلیس تا پایان عمر حکومت پادشاهی در سال 1958، روابط دو دولت چه در قالب پیمان سعدآباد و چه پیمان بغداد که به منظور مقابله با تهدید کمونیسم شکل گرفته بودند، دوستانه بوده است. هرچند که در این دوره هم اختلافات گاه و بی گاه رخ می داد. (ربیعی،1388،175) با قدرت یافتن حزب بعث در عراق 26 تیر 1347 علاوه بر اختلافات سرزمینی و قومی موجود، تفاوت های ایدئولوژیک رژیم ها، گرایش های پان عربیستی شدید رژیم بعث و ارادۀ آن برای کنترل جهان عرب و هم چنین گرایش دو کشور به قطب های مخالف دوران جنگ سرد و مخالفت عراق با حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه بر وخامت اوضاع افزود. روابط دو کشور در شرایطی وارد بحران جدیدی شد که حسن البکر، رئیس رژیم کودتایی عراق، ادعای حاکمیت مطلق عراق بر شط العرب را مطرح کرد و مقامات عراقی تصمیم گرفتند اسناد و مدارک کشتی هایی را که وارد شط العرب می شدند، بازرسی کنند. به دنبال این تصمیم در فروردین 1348(1969) وزارت امور خارجه