صدام و رویای رهبری جهان عرب صفحه 81

کرده بودند.(گرنویل،1378،837) در 26 ژوئیۀ 1956سالروز سقوط سلطنت در مصر، ناصر طی یک سخنرانی در اسکندریه، شرکت کانال سوئز را ملی اعلام کرد و این تصمیم را مقابله به مثل، علیه کشورهای غربی و وسیلۀ تأمین درآمدهایی برای ایجاد سد «آسوان» بر رود نیل دانست. بدین ترتیب برای دیگر کشورهای عربی، سیاست مصر یک نمونه بود و ناصر الگو و سرمشق همۀ کسانی شد که هدفشان پایان بخشیدن به حضور سیاسی و اقتصادی استعمار بود.(دریینک،1368،261)

4. عدم تعهد

پایان یافتن جنگ دوم جهانی و استقرار صلح، اردوگاه فاتحان به تدریج به سوی یک همزیستی خصمانه گرایید. از این رقابت دو بلوک سیاسی- نظامی پدید آمد؛ یکی در شرق به رهبری مسکو و دیگری در غرب به رهبری واشنگتن. نادیده انگاشتن منافع ملل محروم و رعایت نکردن حقوق کشورهای توسعه نیافته موجب ظهور نهضت های آزادی خواهانه و رشد تشکیلات و سازمان های استقلال طلبانه شد. موج مبارزه های ضد استعماری، آسیا و سپس آفریقا را در بر گرفت؛ به این ترتیب فکر تشکیل کنفرانسی متشکل از کشورهای آسیایی و آفریقایی به وجود آمد و پس از یک رشته تحولات موجب پیدایش جنبش عدم تعهد شد. عدم تعهد یا عدم وابستگی، سیاست رهبران کشورهایی شد که صرف نظر از نظام ها و ایدئولوژی های متفاوت، هدف و آرمان مشترکی را دنبال می کردند، و آن رهایی از حلقۀ نفوذ شرق و غرب بود در رأس این جریان، مارشال تیتو رهبر یوگسلاوی، جواهر لعل نهرو، نخست وزیر هند، جمال عبد الناصر رهبر مصر و احمد سوکارنو رئیس جمهور اندونزی قرار داشت.(رشیدی،1365،15)

افول رهبر جهان عرب

اشاره

در سال 1956، اوج محبوبیت ناصر چه از نظر داخلی و چه از نظر بین المللی بود. تقریباً بلافاصله پس از آن، رئیس جمهوری مصر یکی پس از دیگری با