ستارگان حرم: اختران حریم معصومه (س) - 30 صفحه 170

شاگردان

1. عالم نامدار و مدرس پرآوازه ی حوزه ی نجف اشرف آیت اﷲ شیخ عبدالحسین رشتی (1292-1373ق) پایه های علمی خود را در مقطع سطح حوزه، نزد این عالم ربانی استوار ساخته بود. (1)

2. آیت اﷲ سید محمود روحانی رشتی، (متوفای 1363ق) از محضر ملامحمد خمامی بهره برد و به افتخار دامادی وی نایل گردید. (2)

عالم عامل

آیت اﷲ محمد خمامی در زمره ی عالمان عظیم الشأنی است که علم و عمل را با هم آمیخت و به توفیق هدایت مردم و ارشاد جامعه بار یافت و با شهادتش جویباری از خون پاکش به رودخانه ی پرخروش و خونین حق پویان و حق گویان به خون خفته ی تاریخ تشیع پیوست.

او یکی از زعما و مراجع تقلید رشت در هنگام شکل گیری انقلاب مشروطه بود. در این دوره بسیاری از اهالی گیلان در مسایل شرعی و فقهی از آن بزرگوار تقلید و در امور حقوقی و قضایی به احکامش توجه می کردند. ایشان می کوشید با فعالیت های تبلیغی و ترویجی، موازین دینی را در میان اقشار گوناگون برپا کند. وی از نفوذ فوق العادهای در میان اهالی گیلان برخوردار بود و حتی والیان منطقه و کارگزاران قاجار از او حساب می بردند. (3)

به علت نقش فعال ایشان در برنامه های مذهبی، احتماعی و سیاسی گیلان، عمده خواص جامعه؛ یعنی مجتهدان و رجال سیاسی برای او حرمت و منزلت ویژهای قائل بودند. منابع تاریخی و رجالی نیز از او به عنوان فقیهی با تبحر، شجاع، مردم یار، دل آگاه، پر سوز و گداز و زمان شناس مدافع ارزش های اسلامی، عزت تشیع و استقلال سیاسی

1- . نام­­ ها و نامداران گیلان، ص 189؛ دانشوران و دولتمردان گیل و دیلم، ص 181؛ شیخ فضل اﷲ نوری و مشروطیت، مهدی انصاری، صص 271 – 272.
2- . گلشن ابرار، ج 9، ص 536؛ گیلان در جنبش مشروطه، صص 99 – 100؛ سیمای رشت، محمد رضا سماک امانی، ص 128.
3- . یاد نامه حکیم لاهیجی، ص 642.