ستارگان حرم: اختران حریم معصومه (س) - 30 صفحه 233

الف) مشروطه خواهان

این عنوان شامل همه ی مجاهدان و مردم ستمدیده ی ایران می شد که علیه استبداد قاجار، محدود کردن قدرت شاهان قاجار و پای بند کردن آنان به قوانین دینی مبارزه می کردند. انگیزه قیام مردم، الهی و نجات ایران اسلامی از چنگال ظلم ها و بیعدالتی ها و مبارزه با استعمارگران بیگانه به رهبری مراجع و عالمان بزرگ دینی بود. رهبری اصلی این نهضت را در نجف اشرف، سه تن از مراجع مشهور آن زمان، آیات عظام آخوند ملا کاظم خراسانی، شیخ عبداﷲ مازندرانی و میرزا حسین خلیل تهرانی بر عهده داشتند. (1) در تهران و رشت و سایر شهر های ایران نیز قیام عمومی به رهبری روحانیت که اغلب آنان شاگردان آن سه بزرگوار بودند علیه شاهان قاجار صورت پذیرفت.

ب) مشروعه خواهان

مراجع و بزرگان نجف، تهران و سایر شهر های ایران در ابتدای نهضت همگی به صحنه ی مبارزه آمدند و رهبری نهضت مشروطه را بر عهده داشتند. اما گروهی از مراجع تقلید و مجتهدان پس از مدّتی که عملکرد، روشنفکران غرب زده و برخی از نمایندگان مجلس را در مخالفت با مذهب مشاهده کردند، خواستار مشروطه ی مشروعه شدند.

آیت اﷲ شیخ فضل نوری رهبری مجتهدان مشروطه ی مشروعه را در ایران بر عهده داشت. این گروه، خواستار برپایی حکومت اسلامی و نظام مشروطه ی موافق با شرع اسلام بودند. آنان متوجه شدند که نیرو های غرب زده و سکولار در بدنه ی نهضت مقدس نفوذ کرده، مشروطه را به سمت غربی شدن پیش می برند و مشروطیت را از مشروعیت جدا می کنند. مشروعه خواهان، خطر خود کامگی و ضد دینی جریانات سکولار را از خطر استبداد شاهان قاجار مهم تر دانسته، به مبارزه و مقابله با این جریان خود کامه و ضد دینی