عمر با برکت (زندگی نامه و تالیفات عزیزالله عطاردی قوچانی) صفحه 23

ترجمه مواعظ صدوق، شیخ صدوق، تهران، انتشارات عطارد، 1373، چاپ اوّل، 158 ص.

متن عربی این کتاب در بیروت با این مشخصات چاپ شده است:

کتاب المواعظ ، شیخ صدوق، بیروت، دار الهادی، 1992 م/ 1412 ق.

اولاً این کتاب ابتدا «مواعظ » و در ادامه مصادقه الاخوان، فضائل الاشهر الثلاثه و صفات الشیعه را آورده است.

ثانیاً متن عربی با ترجمه فارسی متناسب و بدون تغییر است. ثالثاً در مقدمه چاپ بیروت نامی از عزیزاللّه عطاردی نیامده است.(1)

تفسیر سید هاشم نجف آبادی؛

منتشر نشده، تصحیح.

سیدهاشم نجف آبادی از علما و امامان جماعت در مشهد مقدس رضوی بود او در مسجد گوهرشاد در شبستان متصل به ایوان غربی نماز می خواند، او شب ها بعد از نماز مغرب و عشا منبر می رفت و تفسیر می گفت و این روش را همواره ادامه می داد.

گروهی پای منبر او می نشستند و به بیانات او گوش می دادند، بعد از چند سال تقریرات ایشان جمع آوری گردید، و به صورت یک کتاب درآمد، درحدود سال های 1340 خورشیدی نسخه ای از تفسیر ایشان در اختیار دارالکتب الاسلامیه قرار گرفت تا چاپ شود.

او در آن ایام به عنوان یک مصحح و محقق جوان مطرح بود، به این حقیر پیشنهاد شد تا تصحیح چاپی آن را به عهده گیرد، از آن جایی که با آن مرحوم آشنا بود و خودگاهی پای منبر او می نشست و به سخنان او گوش می داد این کار را پذیرفت.

کتاب به چاپخانه رفت و حروفچینی آن آغاز گردید، ولی عبارات آن عامه پسند نبود، و باید به اصطلاح امروز ویراستاری می شد، به بانی چاپ پیشنهاد کرد مؤلف اجازه دهد تا این کتاب ویراستاری شود، و به چاپ برسد، گفتند مؤلف راضی نیست و بعد از مدتی این کار را رها کرد.(2)

تحقیق در مخطوطات

منتشر شده

این کتاب قبلاً با عنوان مخطوطات فارسی در مدینه منوره، ره آورد عزیز الله عطاردی (1346) منتشر شده و جدیداً با تکمیل و افزودن مطالب بسیار با عنوان تحقیق در مخطوطات حرمین شریفین مکه مکرمه و مدینه منوره (1388) منتشر شده است.

عطاردی غیر از اینکه مطالب بسیار به مخطوطات فارسی افزوده، ساختار آن را هم بعضاً بر هم زده است، از این رو دو کتاب را جداگانه در دو مقاله معرفی می کنم.

اما کتاب تحقیق در مخطوطات سه بخش اصلی دارد: زندگی نامه عطاردی در ابتدا آمده، مسافرت به حرمیت شریفین مکه و مدینه؛ مخطوطات فارسی در مدینه منوره.

عطاردی زندگی نامه مفصلی برای خود اینجا آورده است که سرفصلهای آن اینگونه است: تولد در خبوشان در 1307، مکتب خانه، مهاجرت به قوچان و سپس مشهد مقدس، مهاجرت به تهران، اشتغال به تصحیح متون، اختلاف نسخه ها، مراجعه به کتابخانه و آشنایی با اهل علم، فرهنگ خراسان، در محضر آقا بزرگ تهرانی، کتابخانه امیر المؤمنین (علیه السلام)، حدود خراسان و شهرهای آن، مسافرت های علمی، تاریخ های تألیف شده درباره خراسان.

بخش دوم (مسافرت به حرمیت شریفین مکه و مدینه) دارای این مباحث است: استفاده از مخطوطات مکه و مدینه، کتابخانه شیخ الاسلام عارف حکمت، ملاقات با حاجی میرزا خلیل کمره ای، دیدار با سفیر ایران آقای مشایخ فریدنی، دیدار با سفیر عربستان در تهران آقای یوسف قوزان، درخواست گذرنامه، هزینه مسافرت، تهیه بلیط و مقدمات سفر، فرودگاه مهرآباد، فرودگاه کویت، فرودگاه جده، سفارت ایران، میقات، منا، عرفات، غنام مطوف شیعه بازگشت به جده، حرمین، کتابخانه حرم مکی، آشنایی با عبدالرحمن معلمی یمانی، مخطوطات کتابخانه حرم در مکه، تولد حضرت رسول (صلی الله علیه و آله)، آشنایی با علمای مکه، فارسی زبانان مکه، تنها در مطاف، در طائف، مسجد ابن عباس، میدان بزرگ طائف، خصوصیات شهر طائف باستانی، طائف جدید، دیدار با شیخ عبدالملک، عاشورا در مکه معظمه، عید نوروز در کنار خانه خدا، دیدار با شیخ محمد نصیف، وادی فاطمه، مدینه منوره، عینیه لواسانی، اوقاف مدینه، کتابخانه شیخ الاسلام، مخطوطات کتابخانه، فخر الدین رازی در بخارا و سرخس، خیام نیشابوری، میر علی کاتب، خواجه محمد پارسا، کتابخانه محمودیه، کتابخانه حرم، کتابخانه مدینه منوره، حرم نبوی، قبرستان بقیع، احد، مسجد قبا، دیدار با شیخ ابراهیم ختنی، دیدار با خلیل شاعر افغانی، گرمای مدینه، مکه و جده و بازگشت به ایران، شهر شیراز.

بخش سوم (مخطوطات فارسی در مدینه منوره) شامل این مباحث است: فهرست مخطوطات فارسی شامل معرفی 406 عنوان نسخه خطی است، توجه مقامات علمی و مراکز فرهنگی به این فهرست، گزارش سفر و کتب فارسی به علمای قم و مشهد، انجمن آثار ملی، باشگاه بانک سپه

مشخصات این کتاب اینگونه است: تحقیق در مخطوطات حرمین شریفین مکه مکرمه و مدینه منوره، تهران، انتشارات عطارد، چاپ اول، 1388، 1480 ص.

ترجمه دعای شریف کمیل؛

منتشرشده، ترجمه

این دعا که دعای خضر علیه السلام و از ادعیه معروف است و مولا امیرالمؤمنین (علیه السلام) آن را به جناب کمیل تعلیم دادند که از اصحاب خاصّ آن حضرت بوده است، در شب های نیمه شعبان و هر شب جمعه خوانده می شود.

استاد، این دعا را قریب پنجاه سال قبل برای برخی از جلسات مذهبی ترجمه کرده بودند و اینک برای فاتحه و طلب مغفرت روح والدۀ ماجده شان، بانو شیرین عُطاردی و به پاس قدردانی از آن مرحومه، به روح ایشان هدیه نموده و به زیور طبع آراسته اند.

چاپ اول این کتاب به سال 1392 در 60 صفحه؛ رقعی (فارسی) منتشر شده است.

جاجرم و جوین و شقان؛

منتشر نشده، تألیف.

از مجموعه کتب درباره فرهنگ خراسان است. از این مجموعه هفت جلد منتشر شده و بقیه مانده است.(3)

1- (1) . ترجمه مواعظ صدوق، ص 12 و 14؛ کتاب مواعظ ، مقدمه.
2- (2) . روایت عشق، ص 420-421.
3- (3) . روایت عشق، ص 435.