- مقدمه 1
- عُمر یعنی چه ؟ 1
- فعالیت ها 2
- معرفی آثار 4
- فصل نخست: کتب 5
- آثار علمای خراسان؛ 5
- اجازات نهج البلاغه؛ 5
- اخبار الإمام المهدی (علیه السلام)؛ 6
- اختصاص شیخ مفید؛ 7
- استناد نهج البلاغه؛ 7
- اشراق السیاحه یا جغرافیای خراسان؛ 8
- اعلام شاهنامه؛ 9
- اعلام الوری با علام الهدی؛ 11
- امیرالمؤمنین و نهج البلاغه؛ 12
- ایمان و کفر از کتاب بحارالانوار، 13
- پاسخ به معاندان نهج البلاغه؛ 14
- بجنورد؛ 14
- باورد؛ 14
- تاریخ آستان قدس رضوی؛ 16
- تاج العروس؛ 16
- تاریخ عاشورا یا مقتل الحسین (علیه السلام)؛ 18
- تحف العقول؛ 18
- التدوین فی اخبار قزوین؛ 19
- ترجمه مواعظ صدوق؛ 22
- تفسیر سید هاشم نجف آبادی؛ 23
- جاجرم و جوین و شقان؛ 23
- ترجمه دعای شریف کمیل؛ 23
- تحقیق در مخطوطات 23
- جوامع الحکم یا سخنان کوتاه حضرت رضا (علیه السلام)؛ 24
- حدائق الحقایق؛ 25
- حاکمان خراسان از صدراسلام تا طاهر بن عبداللّه بن طاهر؛ 25
- حدیث کساء؛ 26
- خزائن نراقی؛ 27
- خبوشان و ارغیان؛ 28
- دائره المعارف شیعه امامیه؛ 28
- دعاها و زیارت های حضرت رضا (علیه السلام)؛ 29
- سروش عاشورا: ترکیب بند سروش اصفهانی در ذکر مصیبت های کربلا، 30
- راویان ائمه (علیه السلام)، 30
- راویان امام حسین (علیه السلام)، 31
- راویان امام علی (علیه السلام)، 31
- راویان امام حسن مجتبی (علیه السلام)، 31
- راویان امام کاظم (علیه السلام)، 32
- کتاب الرواه عن الامام الباقر (علیه السلام)، 32
- راویان امام صادق (علیه السلام)، 32
- راویان امام رضا (علیه السلام)، 32
- راویان امام جواد (علیه السلام)، 33
- راهنمای وصیت؛ 34
- راویان امام حسن عسکری (علیه السلام)، 34
- الرجال تاج العروس؛ 35
- رهبر انقلاب خونین کوفه، زید بن علی بن الحسین؛ 37
- روایت عشق؛ 37
- زمین و تربت حسینی؛ 38
- زندگانی چهارده معصوم (علیه السلام)؛ 39
- زندگی نامه و رباعیات محمدرضا نوعی خبوشانی؛ 39
- سلمقان؛ 40
- سیری در کتابخانه های هند و پاکستان؛ 40
- سرودهایی از استاد ادیب نیشابوری؛ 41
- شهرستان و فراوه؛ 41
- شرح جامع نهج البلاغه؛ 42
- الشریف الرضی محمد بن الحسین الموسوی؛ 43
- عبدالعظیم حسنی حیاته و مسنده؛ 44
- عبداللّه مأمون: سیرته و حیاته؛ 46
- عطارد و عطاردی ها در حدیث، تاریخ و ادب؛ 47
- الغارات؛ 49
- غرر الفرائد و دررالقلائد؛ 51
- فرازهایی از زندگی و خصوصیات اعلام غارات؛ 52
- غریب الحدیث فی تاج العروس؛ 52
- الفرقه الناجیه؛ 53
- فروع کافی؛ 54
- فرهنگ خراسان: بخش طوس، مشهد مقدس، نوقان، طابران، تباکان و اردکان؛ 55
- فرهنگ سیستان، 59
- فرهنگ سیستان، زابلستان و نیمروز؛ 59
- فرهنگ شیعه امامیه؛ 60
- کلات و کوفن و کبکان؛ 61
- کلمات مکنونه من علوم اهل الحکمه و المعرفه؛ 61
- گوهر خاندان امامت یا زندگانی سیده نفیسه؛ 63
- لغات عربی در شاهنامه فردوسی؛ 64
- لغات فارسی در زبان عربی؛ 65
- لغات الفارسیه المعربه فی تاج العروس؛ 66
- مسانید اهل البیت (علیه السلام)؛ 67
- مخطوطات فارسی در مدینه منوره 67
- مسند الامام امیرالمؤمنین؛ 68
- مسند الإمام المجتبی (علیه السلام)؛ 69
- مسند الإمام الشهید ابی عبداللّه الحسین بن علی (علیه السلام)؛ 70
- مسند الامام السجاد (علیه السلام)؛ 70
- مسند الإمام الباقر (علیه السلام)؛ 71
- مسند الإمام الصادق (علیه السلام)؛ 71
- مسند الإمام الکاظم ابی الحسن موسی بن جعفر؛ 72
- مسند الإمام الهادی؛ 75
- مسندالإمام الجواد ابی جعفر محمّد بن علی الرضا (علیه السلام)؛ 75
- مسند الإمام العسکری (علیه السلام)؛ 76
- مشایخ فقه و حدیث در جماران، کلین و درشت؛ 77
- مسند حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه السلام)؛ 77
- مضمر و مرسل، 78
- معانی الاخبار؛ 79
- معجم البلاد و الامکنه؛ 80
- مفتاح تفسیر گازر یا فهرست جلاءالاذهان و جلاء الحزان؛ 81
- منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه شیخ الجلیل قطب الدین الراوندی؛ 82
- نبرد زیبد یا جنگ یازده رخ؛ 83
- نساء؛ 84
- نصایح الکافیه یا اندرز به هواداران معاویه؛ 84
- نهج البلاغه؛ 85
- فصل دوم: مقالات 86
- اشاره 86
- هارون الرشید حیاته و سیرته؛ 86
- علت عدم گرایش به مقاله نگاری 87
- 2 - آشنایی با نهج البلاغه، 88
- معرفی مقالات 88
- 1 - آثار اسلامی ایرانیان در شبه قاره، 88
- 3 - ابنیه و آثار تیموریان در مشهد مقدس، 89
- 6 - پاسخ به معاندان نهج البلاغه، 90
- 7 - تحقیق پیرامون التدوین و مؤلف آن، 91
- 8 - تقریرات خواجه رشید الدین فضل الله، 91
- 9 - التعلیقات، 92
- 10 - خدمات ایرانیان به اسلام، 93
- 11 - راویان نهج البلاغه، 93
- 12 - زندگی نامه خودنوشت، 94
- 14 - علمای خراسان و نهج البلاغه، 95
- 1. مجله پاسدار اسلام، سال سی و یکم، ش 369، شهریور 1391 96
- 2. روزنامه قدس، دوشنبه 23 مرداد 1385 96
- 3. روزنامه اطلاعات، 20 مرداد 1393 96
- فصل سوم: مصاحبه ها 96
- 15 - نهج البلاغه در بستر تاریخ، 96
- 6/1. زندگی نامه از زبان عطاردی 97
- 6/2. گفتگو با استاد عطاردی، 97
- 6. مجله رایحه، ش 111، آذرماه 1393 97
- 5. وب سایت خبرگزاری رسا، 5 مهر 1391 97
- 6/3. گفتگو با عزیزاللّه عطاردی، 98
- منابع 99
و همچنین دانشمندان مسلمانی که برای ترویج اسلام از ایران به هندوستان کوچ کردند سبب شیوع اصطلاحات و کلمات فارسی در هندوستان شدند و مؤلف تاج العروس نیز که خود ادیب و دانشمند بزرگی است، از این خوان گسترده بهره ها برده است. وی چون مؤلفات خویش را به تعریب در تاج العروس آورده است و برای خواننده ناآشنا یا کسی که آشنایی اندکی به این سابقه دارد برخورد با این اصطلاحات شگفت می نماید. لذا مؤلف این کتاب بر آن شده است که لغات فارسی معرب تاج العروس را با توجه به ریشه واژه ها از منابع و مآخذ مربوطه استخراج و به ترتیب الفبا در اختیار علاقه مندان به تاریخ و تأثیر نفوذ زبان فارسی در جهان قرار داده؛ در مقدمه نیز شرح حال کامل مؤلف کتاب تاج العروس را آورده است.(1)
کتاب تاج العروس نوشته محمّد مرتضی زبیدی بلگرامی از دانشمندان هند در سده دوازدهم قمری یکی از مشاهیر کتب لغت است.
علامه عطاردی واژه های دارای اصالت فارسی که به صورت معرب در تاج العروس آمده را گزینش کرده و به ترتیب الفبا در یک جلد آورده است. ذیل هر کلمه توضیحات کافی درباره اصل و ریشه و تاریخ آن کلمه تغییرات لفظی و معنایی آن، دیدگاه های درباره آن ارائه کرده است. این جلد با مشخصات زیر چاپ شده است:
اللغات الفارسیه المعربه فی تاج العروس، به کوشش عزیزاللّه عطاردی، تهران، انتشارات عطارد، 1374، 176 ص، عربی.(2)
مخطوطات فارسی در مدینه منوره
این کتاب به صورت کم حجم و در 38 صفحه منتشر شده است. بعداً مطالب دیگری درباره سفرش به مکه و مدینه در سال 1345 ش/ 1385 ق به آن افزوده و با عنوان تحقیق در مخطوطات حرمین به سال 1388 منتشر کرده است.
اما کتاب مخطوطات فارسی شامل فهرست کتب فارسی که در کتابخانه شیخ الاسلام عارف در مدینه دیده و گزارش سفرش به مکه است. سرفصلهای مباحث این کتاب اینگونه است:
مسافرت علمی و تحقیقی یا رحاله، موضوع تاریخ خراسان، مسافرت های داخلی، مسافرت به عراق، مقدمات سفر به مدینه منوره، حرکت از تهران، ورود به کویت، در جده، در مکه، کتابخانه حرم، کتابخانه مکه، مدینه منوره، کتابخانه شیخ الاسلام، کتابخانه محمودیه، کتابخانه حرم نبوی، کتابخانه عمومی مدینه، مراجعت به ایران.
پس از مباحث فوق، فهرست مخطوطات فارسی کتابخانه شیخ الاسلام عارف حکمت را آورده است. این فهرست شامل 413 عنوان کتاب را در موضوعات مختلف معرفی کرده است.
عطاردی این کتاب را سفیر کبیر دوست معظم عربستان سعودی در تهران، آقای یوسف قوزان تقدیم کرده است.
مشخصات آن اینگونه است:
مخطوطات فارسی در مدینه منوره ره آورد عزیزالله عطاردی قوچانی، تهران، چاپخانه حیدری، 1346، 38 صفحه
مسانید اهل البیت (علیه السلام)؛
مجموعه 13 مسند منتشر شده و یک مسند منتشر نشده، تألیف و جمع آوری و تصحیح.
علامه عطاردی برای یازده امام (علیه السلام) یعنی از امام علی (علیه السلام) تا امام حسن عسکری (علیه السلام) و نیز حضرت فاطمه زهرا (س) و عبدالعظیم حسنی (علیه السلام) یعنی جمعاً سیزده مجموعه روایی به نام مسانید اهل البیت (علیه السلام) تدوین و عرضه و چاپ کرده است. اصل متون این پروژه 78 جلد و حدود 40000 صفحه چاپی است. یعنی احادیث هر امام که دارای سند کامل بود شناسایی و جمع آوری، سپس تنظیم و همراه فهارس در یک مجموعه کامل منتشر نمود. این پروژه سال 1348 آغاز شد و در 18 دی ماه 1387 (عاشورای محرم الحرام 1430) به اتمام رسید. آخرین حلقه از این سلسله کتابی با عنوان غرر الفرائد و درر القلائد است. مجموعه احادیث امام علی (علیه السلام) که شرایط مسند را نداشت بلکه مرسل بود و در طول چند دهه لابلای مطالعات به دست آورده بود، تنظیم و در سال 1389 برای انتشار آن اقدام کرد. با چاپ این کتاب دفتر این پروژه بسته شد.
1- (1) . رایحه، ش 111، ص 23-24؛ اللغات الفارسیه المعربه، مقدمه.
2- (2) . اللغات الفارسیه، مقدمه؛ روایت عشق، ص 391-392.