- اشاره 1
- آیه نهم: (((إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصَاد))) 1
- آیات 3
- آیه اول 3
- لغت 3
- معنای مرصاد 4
- آیه دوم 8
- آیه سوم 9
- آیه چهارم 9
- آیه ششم 11
- آیه پنجم 11
- آیه هفتم 13
- روایت اول 15
- اشاره 15
- روایات 15
- آیه هشتم 15
- روایت سوم 16
- روایت دوم 16
- روایت پنجم 17
- روایت چهارم 17
- روایت ششم 18
- روایت هفتم 19
- روایت نهم 20
- روایت هشتم 20
- شیخ مفید 21
- اشاره 21
- شیخ صدوق 21
- نتیجه گیری 21
- سخن بزرگان 21
- علامه حلی 23
- خواجه نصیرالدین طوسی 23
- ابن میثم بحرانی 25
- دیدگاه ملا صدرا 27
- چکیده سخن 31
- یاد آوری (تجسّم اعمال) 31
- ساختار زیر بنایی نظریه صدرا 32
- نقدی بر کلام ملاصدرا: 48
- جایگاه تأویل 52
- تأویلات نادرست 53
- سخن پایانی 57
- اشاره 60
- آیه دهم: وَإِذَا الصُّحُفُ نُشِرَت 60
- لغت 62
- چرا نامه اعمال را طائر گویند؟ 63
- روایات 66
- اشاره 66
- روایت اول 66
- روایت دوم 67
- روایت سوم 67
- روایت چهارم 68
- روایت پنجم 68
- روایت ششم 70
- روایت هفتم 70
- روایت هشتم 71
- روایت دهم 72
- روایت نهم 72
- روایت یازدهم 73
- روایت دوازدهم 74
- روایت سیزدهم 75
- روایت چهاردهم 76
- روایت پانزدهم 77
- روایت شانزدهم 78
- اشاره 79
- شیخ طوسی 79
- شیخ صدوق 79
- گفتار عالمان 79
- شیخ طبرسی 80
- علامه مجلسی 82
- علامه محمدجواد مغنیه 83
- تفاسیر عرفانی فلسفی 84
- آیه یازدهم: وَ کُلُّهُمْ ءَاتِیهِ یَوْمَ الْقِیَامَه فَرْدًا 90
- اشاره 90
- لغت 92
- آیه اول 92
- اشاره 92
- شواهد قرآنی 93
- دیدگاه مفسران 93
- نظریه ملاصدرا 95
- اختلاف در کتب آسمانی! 98
- نقد کلام صدرا 100
- وجه جمع صدرا 101
- اشاره 104
- آیه دوم 104
- دیدگاه مفسران 105
- اشاره 105
- علامه طباطبایی 105
- شیخ طَبْرِسی 106
- آیه سوم 107
- محمدجواد مغنیه 107
- آیه دوازدهم: وَ اُزْلِفَتِ الجَْنَّه لِلْمُتَّقِینَ غَیرَ بَعِید 111
- اشاره 111
- آیات بهشت و دوزخ 113
- اشاره 113
- بهشت آماده و نزدیک 114
- پهناوری بهشت 115
- حرکت سوی بهشت و دوزخ 116
- ورود به بهشت 117
- ارث بهشت 118
- غرفه های بهشتی 119
- نعمت های بهشتی 120
- حوریان بهشتی 121
- اشاره 124
- روایات بهشت و دوزخ 124
- روایت دوم 125
- روایت اول 125
- نتیجه 126
- اشاره 127
- دیدگاه ملاصدرا 127
- جایگاه تأویل و توجیه 136
- اقرار ملاصدرا 137
- فعلیت بهشت و دوزخ 138
- اشاره 139
- آیات فعلیت بهشت 139
- آیه اول 139
- ادله قائلان به فعلیت بهشت و دوزخ 139
- آیه دوم 140
- روایات فعلیت بهشت و دوزخ 142
- آیه سوم 142
- اشاره 142
- روایت اول 142
- روایت دوم 144
- روایت چهارم 145
- روایت سوم 145
- روایت پنجم 146
- روایت هفتم 147
- روایت ششم 147
- روایت هشتم 148
- روایت نهم 152
- روایت دهم 153
- روایت یازدهم 154
- اشاره 156
- اشاره 156
- دلیل اول 156
- جواب 156
- ادله منکرین فعلیت بهشت و دوزخ 156
- جواب 158
- اشاره 158
- دلیل دوم 158
- اقوال علما 160
- مکان بهشت و دوزخ 168
- تأثیر اعمال در ایجاد نعمت های بهشتی 173
- نظر ملاصدرا پیرامون دوزخ 174
- انگیزه ملاصدرا از توجیه آیات و روایات 175
- هشدار 177
- آیه سیزدهم: ولَقَدْ ذَرَأنَا لِجَهَنَّمَ کَثِیرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالإِنسِ 180
- اشاره 180
- وجه اول 184
- وجه دوم 186
- وجه سوّم 189
- بیان علامه طباطبائی 190
- وجه چهارم 190
- سخن ملاصدرا 192
- اشکال صدرا بر ابن عربی 197
- بررسی لغوی 200
- نقد سخن صدرا 200
- شواهد قرآنی 201
- عذاب آخرت 202
- آیات عذاب 202
- آیات 205
- بررسی خلود در دوزخ 205
- خواجه نصیر طوسی 208
- شیخ مفید 208
- گفتار عالمان 208
- علامه حلّی 209
- تفتازانی 209
- علامه طباطبایی 209
- طبرسی نوری 209
- نظریه صدرا نسبت به چگونگی خلود 211
- نقد و بررسی خلود نوعی 213
- آیه چهاردهم: وَلَوْ شِئْنَا لآتَیْنَا کُلَّ نَفْسٍ هُدَاهَا 220
- اشاره 220
- 2. معیار صحیح در فهم قرآن 222
- 1. حفظ اصول قطعی 222
- آیات هدایت 223
- سخن ملاصدرا 228
- نقد و بررسی 229
- روایات طینت 231
- اشاره 231
- حدیث دوم 231
- حدیث اول 231
- سخن علامه طباطبائی 233
- سخن علامه در المیزان 235
- یادآوری 236
- نقد و بررسی 236
- اشاره 238
- آیه پانزدهم: وَتَرَی الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَه وَهِیَ تَمُرُّ مَرَّ 238
- دیدگاه صاحب تفسیر المیزان 242
- اشکال بوعلی بر حرکت جوهری 245
- انواع حرکت 245
- نکته مهم 247
- دو اشکال در تفسیر آیه به حرکت جوهری 247
- چکیده بحث 251
- اشاره 253
- آیه شانزدهم: الْحَمْدُ للهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ 253
- وارسی و شرح 254
- اهمیت بحث فرشتگان 258
- اشاره 258
- آیه اول 258
- آیه سوم 259
- آیه دوم 259
- آیه چهارم 260
- صفات ملائک در قرآن و روایات 262
- مجرد یا مادی 267
- نقد و وارسی 270
- تمثل یا تشکّل 274
- اجماع در مسئله 276
- استدلال عقلی فلاسفه بر تجرّد ملائکه 283
- توضیح کلام فلاسفه 283
- حقیقت ملائک در نگاه بزرگان فلسفه 285
- نقد استدلال فلاسفه 287
- آیه اول 292
- اشاره 292
- استدلال نقلی بر تجرّد ملائکه 292
- آیه دوم 293
- آیه سوم 294
- آیه چهارم 294
- نتیجه 309
- عصمت ملائک§. از جمله مطالبی که در صفات ملائکه مورد خلاف نیست، عصمت آنهاست، شیخ صدوق –رحمه الله علیه - می فرماید: اعتقادنا فی الأنبیاء والرسل والأئمه والملائکه،انهم معصومون مطهّرون من کلّ دنس (الاعتقادات: 96) . شیخ مفید نیز می فرماید: أقول: انهم معصومون مما یوجب لهم العقاب بالنار؛ وعلی هذا القول، جمهور الامامیه وسائر المعتزله واکثر المرجئه وجماعه من أصحاب الحدیث (أوائل المقالات: 71) . علامه حلی – رحمه الله علیه - می فرماید: الملائکه معصومون لقوله تعالی: ... و لأن صدور الذنب إنما یکون بتعلق الشهوه و الغضب و هم منزهون عن ذلک. محقق حلی – رحمه الله علیه - می فرماید: الملائکه معصومون لقوله تعالی ... و ما روی فی بعض الأخبار من ضدّ ذلک (و کذلک ما تضمنّته قصّه هاروت و ماروت) فقد صرف ذلک عن الظاهر الی ضرب من التأویل (المسلک فی اصول الدین: 285) . علامه مجلسی – رحمه الله علیه - نیز در این باره می فرماید: إعلم أنه أجمعت الفرقه المحقه و أکثر المخالفین علی عصمه الملائکه من صغائر الذنوب و کبائرها (بحارالأنوار11 : 124) . و عصمت ملائک چنانچه از عبارات بزرگان و آیات مبارکات و روایات شریفه معلوم می شود به صراحت در جمیع أصناف آنان است و ملاک عصمت، تجرّد نیست، چنانچه أنبیاء و ائمه علیهم السلام نیز معصوم اند و مجرد نیستند؛ لذا آنچه در (تفسیر تسنیم5 :717 718) آمده است محل تأمل می باشد. عبارت تفسیر چنین است: «البته دلیل عقلی بر حصر ملائک در مجرّد تام عقلی نیست، محتمل است فرشتگانی آفریده شده باشند که همانند جنّ دارای بدن مادّی و نامرئی باشند. در این حال، همانند جنّ و انس مکلّف اند و برهانی بر عصمت چنین فرشتگان مفروضی اقامه نشده است، هرچند احتمال آن خواهد بود». § 311
- اشاره 311
- آیه دوم 312
- آیه اول 312
- آیه سوم 312
- اختیار ملائک 317
- 1. تعالی و تکامل فرشتگان 325
- چند نکته درباره فرشتگان 325
- 3. غذای فرشتگان 326
- 2. تولید نسل فرشتگان 326
- 4. خواب فرشتگان 327
- 5. رؤیت فرشتگان 329
- آیه هفدهم: { یُؤتِی الْحِکْمَه مَن یَشَاءُ وَمَن یُؤْتَ الْحِکْمَه فَقَدْ اُوتِیَ خَیْرًا کَثِیرًا } ؛ 332
- حکمت در آیات 333
- حکمت در لغت 334
- حکمت در تفاسیر 335
- حکمت در روایات 337
- حکمت در سخن فیلسوفان 342
- اشاره 347
- آیه هجدهم: وَمَا أمْرُنَا إِلاَّ وَاحِدَه کَلَمْحٍ بِالْبَصَرِ 347
- اَمر 348
- لَمْح 349
- تبیین آیه در المیزان 349
- واحده 349
- دیدگاه فلاسفه و اهل عرفان 352
- سخن ابن عربی و قیصری 352
- اشاره 352
- یاد آوری 354
- سخنی از تفسیر روح البیان 355
- سخن ملاصدرا 356
- نقد و بررسی 359
- پاسخ 360
- آیه نوزدهم: وَقَضَی رَبُّکَ ألاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ 363
- اشاره 363
- قضای تکوینی و تشریعی 364
- اهمیت عبادت و پلیدی شرک 365
- برگشت همه معاصی به شرک است 366
- شاهد دوم 373
- شاهد اول 373
- سخنان نادرست 373
- اشاره 373
- شاهد سوم 374
- شاهد چهارم 374
- شاهد پنجم 375
- نتیجه شواهد 376
- آیه بیستم: إِنَّا عَرَضْنَا الأمَانَه عَلَی السَّماوَاتِ وَالأرْضِ وَالْجِبَالِ فَأبَیْنَ أن یَحْمِلْنَهَا وَأشْفَقْنَ مِنْهَا 378
- اشاره 378
- پذیرای امانت 379
- امانت 379
- معنای { فَأبَیْنَ } 380
- اشاره 381
- معنای { أن یَّحْمِلْنَهَا } 381
- 1. تفسیر روح البیان 382
- 2. تفسیر بیان السعاده 383
- اشاره 384
- 3. تفسیر المیزان 384
- یادآوری و نقد 385
- 4. تفسیر عبدالرزاق کاشی 386
- 5. سخن قیصری 388
- اشاره 388
- نقد و بررسی 389
- اشاره 390
- امانت در احادیث 390
- اهمیت امانت 390
- امانت، تکلیف الهی 391
- امانت، ولایت علی (علیه السلام) و دیگر امامان (علیهم السلام) 391
- چکیده سخن 394
- یادآوری لازم 394
- نمایه آیات 400
- نمایه روایات 412
- منابع و مآخذ: 417