آیات العقائد جلد 2 صفحه 254

وارسی و شرح

{ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ }

در تفسیر المیزان آمده است:

الفَطْر علی ما ذکره الراغب هو الشقّ طولاً، فإطلاق الفاطر علیه تعالی بعنایه استعاریه؛ کأنَّه شقّ العدم فأخرج من بطنه السموات والأرض.

فمحصّل معناه أنه موجد السموات والأرض إیجاداً ابتدائیاً، من غیر مثال سابق، فیقرب معناه من معنی البدیع والمبدع، والفرق بین الإبداع والفطر أنَّ العنایه فی الإبداع، متعلِّقه بنفی المثال السابق وفی الفطر، بطرد العدم و إیجاد الشیء من رأسٍ، لا کالصانع الذی یؤلّف موادّ مختلفه فیظهر به صوره جدیده لم تکن؛(1)

واژه «فَطْر» بنابرآنچه راغب آورده است، به معنای شکافتن از طرف طول است. اطلاق کلمه فاطر بر خدای متعال به عنایت استعاره ای می باشد؛ گویا خدا عدم را پاره کرد و از درون آن، آسمان ها و زمین را بیرون آورد.

بنابراین، حاصل معنای آیه این است که خدای متعال پدید آورنده آسمان ها و زمین از اساس (به نحو ایجاد ابتدایی و بدون نمونه پیشین) است. پس معنای فاطر نزدیک به معنای بدیع و مبدع می شود، با این تفاوت که در کلمه «ابداع» عنایت بر نبودن مثال سابق است، و در واژه «فطر» عنایت بر طرد عدم و بر