یاران ایرانی تبار معصومان علیهم السلام صفحه 15

ص:24

که: «ما در طول عمر، او را به خوبی و نیکی می شناختیم و برخی او را «طاووس قراء» نام نهاده اند».(1)

ابان و راهیابی به مکتب اهل بیت علیهم السلام

ابان و راهیابی به مکتب اهل بیت علیهم السلام

سلیم بن قیس هلالی از یاران برگزیده امیرمؤمنان، علی علیه السلام بود. پس از آنکه حجاج بن یوسف ثقفی در سال 75 هجری قمری از سوی عبدالملک بن مروان حاکم عراق شد، حجاج در پی به دست آوردن و کشتن سلیم بن قیس برآمد. پس سلیم به سوی فارس فرار کرد و در آنجا به منزل ابان بن ابی عیاش پناه برد. ابان تا آن روز فاسد مذهب بود.(2)

ابان در آن روزها چهارده ساله بود و به خواندن قرآن اهتمام داشت. در این ایام، سلیم روایت هایی را که از ام سلمه، سلمان، معاذ بن جبل و امام علی علیه السلام شنیده بود، برای ابان بازگو می کرد و این دیدار سبب هدایت او به مکتب اهل بیت علیهم السلام می شود.(3)

ابان، میراث دار اسرار آل محمد صلی الله علیه و آله

ابان، میراث دار اسرار آل محمد صلی الله علیه و آله

ابان می گوید: پس از مدتی که با سلیم بودم، مرگش فرارسید. مرا خواند و با من خلوت کرد و گفت: ای ابان! من با تو هم نشینی کردم و از تو جز آنچه دوست داشتم، ندیدم. نزد من نوشته هایی است که از رجال موثّق شنیده ام و به دست خود نوشته ام. اگر می توانی، با من پیمان بند که تا من زنده هستم، آن نوشته ها را به هیچ کس خبر ندهی و بعد از مرگ من، از آنها برای کسی نقل نکنی، مگر کسی که مانند خود به او اطمینان داشته باشی. اگر هم برایت اتفاقی پیش آمد، آنها را نزد کسی از شیعیان علی بن ابی طالب که به او اطمینان داشته باشی و صاحب دین و آبرو باشد، بسپاری. ابان گوید: من بر رعایت این شرایط متعهد شدم و او نیز نوشته ها را به من تحویل داد و همه آنها را برایم خواند.(4)

مسافرت به بصره

مسافرت به بصره

ابان بعد از آنکه کتاب را تحویل گرفت، نوشته های آن را خواند. برخی مطالب آن برایش روشن و فهمیدنی نبود. پس روانه بصره شد و با حسن بصری دیدار کرد و نوشته های سلیم را به او نشان داد. او گفت: در میان روایت ها، این کتاب چیزی جز حق نیست که از سوی رجال موثّق شیعیان علی بن ابی طالب و نیز از ایشان شنیده ام.(5)

در حضور امام سجاد علیه السلام

در حضور امام سجاد علیه السلام

ابان همان سال به سفر حج مشرّف شد و خدمت حضرت سجاد علیه السلام رسید و کتاب سلیم را به حضرت داد. حضرت آن را نگاه کرد و فرمود: «سلیم راست گفته است، خدا او را رحمت کند. اینها روایت های ماست که همه آنها نزد ما شناخته شده است».(6)

کتاب سلیم بن قیس هلالی، از کتاب های معتبر و قدیمی شیعه به شمار می رود. کشی نقل می کند که این کتاب را ابان، بعد از امام سجاد علیه السلام به امام باقر علیه السلام داد و حضرت مطالب آن کتاب را تأیید کرد.(7)

نعمانی بزرگ، محدث تشیع، درباره این کتاب می نویسد:

در میان شیعه و همه اهل علم و راویان حدیث ائمه اختلافی نیست که کتاب سلیم، از بزرگ ترین و عالی ترین کتاب های اصول شیعه است و مضامین و رهنمودهای روایی آن را اهل علم و راویان حدیث اهل بیت علیهم السلام نقل کرده اند.

چون همه سخنان این کتاب، در اصل از پیامبراعظم صلی الله علیه و آله، امیرمؤمنان علی علیه السلام، مقداد، سلمان فارسی و ابوذر است؛ این کتاب، از کتاب های مرجع و مورد اعتماد شیعه به شمار می رود.(8)

نویسنده وسائل الشیعه نیز کتاب سلیم را از کتاب های معتبر می خواند که نمونه هایی بر ثبوت آن و درستی نسبتش به نویسنده برجاست و شکی در صحت انتساب آن نیست.(9)

کتاب سلیم را ابان بن ابی عیاش حفظ کرد و به دست آیندگان رساند و این، نشان از بزرگی و مرتبه والای وی است که سلیم به او اعتماد

1- تهذیب التهذیب، ج 1 ص 123.
2- تنقیح المقال، ج 3، صص 6 و 7.
3- تنقیح المقال، ج 3، ص 66 ؛ اسرار آل محمد صلی الله علیه و آله، ص 194.
4- کتاب سلیم، ص 195.
5- کتاب سلیم، ص 196.
6- کتاب سلیم، ص 197.
7- رجال کشی، صص 104 و 105، ح 167.
8- ابی زینب نعمانی، غیبت نعمانی، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، مکتبه الصدوق، صص101و102.
9- وسائل الشیعه، ج 30، ص 157؛ معجم رجال الحدیث، ج 9، ص 230.