نسل کشی سادات و مسلمان شیعه صفحه 259

ص:286

1- (1) ر. ک: الکامل فی التاریخ، ج 6، صص 402-408.
2- (2) صاحب معجم البلدان گفته است: «براوستان، دیهی [روستایی] است از قم و از آنجاست وزیر مجدالملک ابوالفضل اسعد بن محمد براوستانی که وزیر سلطان برکیارق بن ملکشاه بود».
3- (3) مجالس المؤمنین، ج 2، صص 458 و 459.

آن از مشاهد سادات علوی و اشراف فاطمی، از آثار اوست».(1)

3. قتل عام شاهدز ولنجان

با وجود کشتارهای عظیمی که از اسماعیلیان در اصفهان شد، چون قلاع مستحکم شاهدز و خان لنجان هنوز در اختیار آنان بود، عده ای از آنها توانستند جان خود را حفظ کنند؛ بر همین اساس هنگام مرگ برکیارق، در 498 ه. ق و بر تخت نشستن سلطان محمد تپر به جای او، آنان هنوز در منطقه اصفهان حضور پررنگی داشتند.(2) سلطان محمد، سرانجام با اصرار متعصبان، قلعه های شاهدز و خان لنجان را محاصره کرد و در جریان محاصره احمد بن عبدالملک عطاش، بزرگ اسماعیلیان در اصفهان، به مذاکره برای اثبات مسلمان بودن خود و مردم قلعه روی آورد. ابن اثیر می گوید: احمد بن عطاش در پیامی که برای سلطان فرستاد، حجت آورد که اسماعیلیان مسلمانان واقعی هستند؛ زیرا آنان به خداوند بزرگ و کتب و رسل او و قیامت ایمان دارند و به آنچه حضرت محمد صلی الله علیه و آله آورده است نیز مؤمن هستند و تفاوت آنان با اهل سنت فقط در موضوع امامت است. بنابراین، به اعتقاد او، سلطان را هیچ دلیل شرعی برای انجام عملیاتی علیه آنان نیست؛ به خصوص که اسماعیلیان حاضرند اطاعت سلطان را بپذیرند و به وی خراج دهند. این پیام به یک مباحثه دینی بین عالمان اهل تسنن اصفهان منجر شد. به نظر می آید در ابتدا بیشتر مناصحان، فقها و علمای سنی مایل به پذیرفتن استدلال اسماعیلیان بودند. اما معدودی خواهان اتخاذ تصمیم و نظری شدید بودند؛ از جمله آنان ابوالحسن علی بن عبدالرحمان سمنجانی، از شیوخ شافعیان بود که در مقابل منصفان اهل تسنن ایستاد. ابوالحسن ابن الاثیر در کتاب خود به این موضوع