دانستنیهای شیعه صفحه 144

در اکثر این دوره شرایط سیاسی کاملا علیه شیعه بود و آنان متحمل آزارها و شکنجه های جسمی و روحی بسیاری از جانب حکام اموی گردیدند . ولی با این حال از رسالت دینی و کلامی خود غافل نبوده و در پرتو هدایت های آموزگاران معصوم کلام ، در حد توان به رسالت خویش جامه عمل پوشاندند .

در بخش پایانی حکومت امویان و بخش آغازین حکومت عباسیان ، یعنی بخشی از دوران امامت حضرت باقر و حضرت صادق علیهما السلام شرایط سیاسی نسبتا خوبی برای اهل بیت و شیعیان فراهم گردید ، زیرا حکومت امویان رو به سقوط و انقراض بود و حاکمان اموی در اضطراب روحی و فکر به سر می بردند . در نتیجه ، فرصت و مجال اعمال فشار علیه علویان را نداشتند ، و در آغاز حکومت عباسیان نیز به خاطر عدم استقرار و ثبات لازم ، و نیز به دلیل اینکه آنان به انگیزه دفاع از علویان بر امویان غلبه یافته بودند ، اهل بیت و پیروان آنان از شرایط خوبی برخوردار بودند ، و به همین

جهت نهضت علمی و فرهنگی شیعه توسط امام باقر و امام صادق پایه گذاری و شکوفا گردید .

3- از منصور تا هارون

در زمان منصور بار دیگر علویان تحت فشار سیاسی سختی قرار گرفتند ، چنانکه سیوطی گفته است :

«منصور اولین خلیفه (عباسی) بود که میان علویان و عباسیان آتش فتنه را برانگیخت . در سال 145 (پس از گذشت نه سال از حکومت منصور) محمد و ابراهیم ، فرزندان عبد الله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی طالب ، علیه منصور قیام کردند ، ولی آن دو و گروه بسیاری از اهل بیت توسط وی به شهادت رسیدند» . (1)

محمد اسقنطوری می گوید : بر منصور وارد شدم و دیدم در فکر عمیقی فرو رفته است . گفتم چرا فکر می کنید؟پاسخ داد : از اولاد فاطمه علیها السلام بیش از هزار نفر را کشته ام ، ولی بزرگ آنان (حضرت صادق علیه السلام) را نکشته ام . (2)

آزار و شکنجه های علویان توسط منصور در زندانهای تاریک و نمناک و قرار دادن آنان در لای دیوار مشهور است . (3)

از کسانی که به دستور منصور به شهادت رسید ، معلی بن خنیس از شیعیان و اصحاب مقرب و متصدی امور مالی امام صادق علیه السلام بود . منصور از داود بن عروه فرماندار مدینه خواست تا وی را به قتل برساند . داود معلی را احضار نمود و او را تهدید به قتل کرد و از وی خواست تا نام شیعیان را به او بگوید . معلی مقاومت نموده و گفت : به خدا سوگند اگر نام یکی از آنان در زیر پای من باشد ، پایم را بر نخواهم داشت

. داود وی را کشت و سرش را به دار آویخت .