دانستنیهای شیعه صفحه 212

. آن گاه فرمود : خدایا ، اینان اهل بیت من هستند . گفتم : یا رسول اللّه من از اهل بیت شما نیستم؟ فرمود : تو از نیکان اهل من هستی ، ولی اینان اهل بیت من هستند . »(24)

3 . آیه اطاعت

3 . آیه اطاعت اولی الامر : «یا اَیُّهاالّذین آمنوا اَطیعوااللّهَ و اطیعوُا الرَّسولَ و اولیِ الامرِ مِنکم فَاِن تَنازعتُم فی شی ءٍ فرُدُّوه اِلیَ اللّهِ و الرَّسولِ اِن کُنتم تُؤمنونَ بِاللّهِ والیومِ الآخِرِ ذلکَ خیرٌ و اَحسنُ تأویلاً . » (نساء : 59) [ای اهل ایمان ، از خدا و رسول او و اولی الامر از خودتان اطاعت کنید و هرگاه در امری منازعه کردید ، به خدا و رسول او ارجاع دهید ، اگر به خدا و روز قیامت ایمان دارید . این کار بهترین و زیباترین تأویل است . ]

اتفاقا مفهوم و مصداق «اولی الامر» یکی از سرنوشت سازترین و مهم ترین موارد منازعه است و مطابق بخش دیگر آیه ، هر گروه از مفسّران شیعه و سنّی کوشش می کنند در توضیح دیدگاه خود ، به خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله رجوع کرده ، به آن دو مرجع استناد کنند . امام محمّد شافعی ، بنیانگذار روش شناسی فکر سیاسی سنّی ، در تفسیر آیه و مشروعیت خلافت خلفای راشدین راه دیگری پیموده است . (25) اندیشه شیعه نیز به دو طریق متفاوت و مرتبط ، به این آیه و مشروعیت امامت امامان شیعه استناد نموده است : یکی استدلال عقلی است که در واقع از نتایج التزام به قاعده لطف است؛ و دیگر دلایل نقلی شیعه .

بر اساس عقل شیعی ، «امر به اطاعت» در آیه از خدا

و رسول و اولی الامر ، دلیل بر عصمت هر سه منبع اقتدار است؛ زیرا امر به اطاعت از امام و رهبر خطاپذیر خلاف قواعد عقل است . اهل سنّت البته بعضا به عصمت امّت ، تصویب مجتهدان و صحابه نظر دارند . اما شیعه با تکیه بر خطاپذیری ذاتی انسان ها ، عصمت را منحصر در ائمّه و چهارده معصوم می داند . نویسندگان شیعه علاوه بر استدلال عقلی فوق ، یعنی رابطه عقلی بین لزوم اطاعت > عصمت > امامت اهل بیت علیهم السلام در آیه ، به روایاتی نیز استناد کرده اند که یکی از مشهورترین آن ها روایت ابی بصیر از امام باقر علیه السلام است :

ابوبصیر به نقل از ابی جعفر امام باقر علیه السلام نقل می کند : آیه در شأن علی بن ابی طالب نازل شده است . امام در توضیح این نکته ، که چرا به صراحت اسم علی ذکر نشده ، فرمود : خداوند نماز را بر پیامبرش نازل کرد ، اما هرگز از سه یا چهار رکعتی بودن آن سخن نگفت . زکات را نازل فرمود ، ولی از تفصیل آن نام نبرد . حج را نازل نمود و اما درباره شماره طواف چیزی نگفت و همه این جزئیات را به تفسیر پیامبر صلی الله علیه و آله وانهاد . آیه «اطیعواللّهَ و اطیعواالرّسولَ و اولی الامرِ مِنکم» را نازل نمود و پیامبر توضیح داد که درباره علی ، حسن و حسین و . . . است . اگر پیامبر صلی الله علیه و آله ساکت می ماند و اهل اولی الامر را معرفی نمی کرد ، البته آل عبّاس و آل علی و دیگران ادعاهایی در این باره و مصادیق

اولی الامر می کردند . (26)

4 . آیه مودّت فی القربی

4 . آیه مودّت فی القربی : «قُل لا اَسئلکُم علیه اَجرا اِلاّالمودَّهَ فِی القُربی» (شوری : 23) [ای پیامبر ، به مؤمنان بگو : در قبال رسالت خود ، اجر و پاداشی جز مودّت خویشاوندان نمی خواهم . ]