دانستنیهای شیعه صفحه 213

نویسنده دلائل الصدق امر به مودّت و محبت خویشاوندان پیامبر صلی الله علیه و آله را دلیل بر عمصت و وجوب اطاعت اهل بیت علیهم السلام می داند . به نظر مظفر ، «وجوب مودّت در آیه ، که به صورت مطلق ذکر شده ، مستلزم وجوب اطاعت مطلق است؛ زیرا هرگونه عصیان و نافرمانی با مودّت و محبّت مطلق منافات دارد ، و وجوب اطاعت مطلق نیز مستلزم عصمتی است که شرط اساسی امامت است . »(27) درست به همین لحاظ است که تفکر سیاسی شیعه آیه مودّت خویشان پیامبر صلی الله علیه و آله را از جمله ادلّه قرآنی امامت شیعه قرار می دهد .

منطق شیعه وجوب مودّت و اطاعت از اهل بیت علیهم السلام را هرگز منحصر به معاصران یا بازماندگان بلافصل پیامبر صلی الله علیه و آله نمی داند ، بلکه چنین می اندیشد که خطاب آیه به گونه ای است که همه مسلمانان در همه زمان ها را شامل می شود . تعدادی از مفسّران اهل سنّت در تفسیر آیه مودّت به حدیثی از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله اشاره کرده اند که «وقتی این آیه نازل شد ، مردمان پرسیدند : یا رسول اللّه ، منظور از آنان که خداوند ما را به مودّت آنان دستور داده است ، چه کسانی هستند؟ پیامبر فرمود : علی و فاطمه و فرزندان آن دو . »(28) در روایات دیگر نیز ظلم و اذیّت اهل بیت علیهم السلام یکی از موجبات محروم شدن از

بهشت تلقّی شده است .

ب . ادلّه امامت شیعه در سنّت پیامبر صلی الله علیه و آله

مقدمه

منظومه فکر شیعه ، در حمایت از نظام سیاسی مطلوب شیعیان ، علاوه بر عقل و قرآن ، به احادیثی از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نیز استناد کرده است . بیشتر این احادیث بر محور شخصیت امام علی علیه السلام و مقام او در چشم انداز پیامبر صلی الله علیه و آله و تاریخ صدر اسلام استوار است . اندیشمندان شیعه ، همواره اهتمام دارند که دیدگاه های مذهبی سیاسی خود را با تکیه بر دلایل روشن ، قوی و متواتر در منابع حدیثی اهل سنّت توضیح دهند . بدین لحاظ ، عموما به حدیث هایی استناد کرده اند که از طریق مراجع سنی نقل شده ، نظریه امامت شیعه را تأیید می کنند . مهمترین این حدیث ها عبارتند از : حدیث دار یا انذار ، حدیث منزلت ، حدیث ثقلین و حدیث غدیر . در زیر به این احادیث چهارگانه ، به مثابه بخشی از منابع نظام سیاسی در اندیشه شیعه اشاره می کنیم . (29)

1 . حدیث دار / انذار

1 . حدیث دار / انذار : در نخستین مراحل بعثت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله ، هنگامی که آیه «واَنذِر عشیرتَکَ الاقرَبین) (شعرا : 214) نازل شد ، رسول خدا مأموریت یافت که خویشان خود را جمع کند و رسالت خویش را با آنان در میان گذارد . پیامبر صلی الله علیه و آله قوم خود را به خانه عموی خود ابوطالب دعوت کرد . حدود چهل تن از مردان قریش جمع شده بودند که عموهای پیامبر ، ابوطالب ، حمزه ، عبّاس ، ابولهب و دیگران نیز در میان جمع حاضر بودند . پیامبر در پایان سخنان خود افزود :

هان ای فرزندان عبدالمطلّب! من به خدا ، جوانی از عرب سراغ ندارم

ارزشمندتر از آنچه من برای شما آورده ام ، برای قوم خود به ارمغان آورده باشد . من برای شما خیر دنیا و آخرت به ارمغان آورده ام و خداوند مرا امر فرموده تا شما را بدان فرا خوانم . پس کدام یک از شما مرا در این امر یاری خواهید کرد ، تا برادر و وصی و خلیفه من در میان شما باشد؟