دانستنیهای شیعه صفحه 289

منابع مقاله

زمین در فقه اسلامی ، مدرسی طباطبایی ، حسین؛

عالمان شیعه

اشاره

شیعه شناسی به مقتضای تصمیم قبلی در نظر دارد بر اساس الگویی که در شماره قبلی مجله توضیح داده شد ، عالمان شیعی را معرفی نماید . اینک قسمت دوم این مجموعه ، که در بخش پژوهش مؤسسه «شیعه شناسی» تحقیق و تدوین گشته است ، به علاقه مندان ارائه می گردد :

ابوهاشم جعفری (؟ 261 ق)

داود بن قاسم بن اسحاق بن عبداللّه بن جعفر بن ابی طالب ، از مشاهیر علویان و از محدّثان نامدار شیعه ، اهل بغداد بود و پدرش ، قاسم ، ولایتدار یمن . پدرش از امام صادق علیه السلام روایت دارد . مادرش ، ام حکیم ، دختر قاسم بن محمّد بن ابوبکر بود . به گفته مسعودی ، «نسب او با سه واسطه به جعفر طیّار می رسد و در خاندان ابوطالب هیچ کس که نسبتی نزدیک تر از او داشته باشد ، شناخته نبود . » وی از اصحاب امام رضا ، جواد ، هادی و عسکری علیهم السلام بود و به روایت بعضی منابع ، امام دوازدهم علیه السلام را نیز دیده است . تاریخ ولادت او در دست نیست ، ولی می توان حدس زد که وی پیش از سال 200 ه . و احتمالاً در بغداد به دنیا آمده است؛ زیرا وی از اصحاب امام رضا علیه السلام بود . وفات او به گفته خطیب بغدادی (م 463 ق) در سال 261 ه . اتفاق افتاده و به گفته مسعودی (م 345 ق) قبر او در بغداد معروف است ، ولی در برخی منابع آمده که وی در سامرّاء ، کنار مزار امام حسن عسکری علیه السلام به خاک سپرده شد .

وی در بغداد پرورش یافت و در ایّام

جوانی ، نزد امام رضا علیه السلام شاگردی کرد و پس از آن در خدمت امامان دیگر شاگردی نمود و آثار فضل و پرهیزگاری در وی نمایان گشت . وی به اهل بیت علیهم السلام محبت زیادی داشت و گاهی نیز در منقبت آنان شعر می سرود .

موقعیت اجتماعی وی چنان بود که نفوذ فراوانی در دستگاه حاکم داشت و در رویارویی با بزرگان حکومت ، زبانی قاطع داشت . مسعودی در جریان خروج یحیی بن عمر آورده است : هنگامی که سر یحیی بن عمر بن یحیی (م 248 ق) را در بغداد نزد محمّد بن عبدالله بن طاهر (از کارگزاران مستعین عبّاسی) آوردند ، وی پیش امیر طاهری رفت و به او گفت : «ای امیر ، مردم درباره قتل کسی به تو تبریک می گویند که اگر پیامبر خدا صلی الله علیه و آله زنده بود ، قتل او را به پیامبر تسلیت می گفتند . » پس از آن وی اشعار سوزناکی خواند و امیر طاهری دستور داد سر یحیی را به زیر بکشند .