دانستنیهای شیعه صفحه 293

ابوعبداللّه جعفر بن مازن کاهلی طحان ، از راویان شیعه ، تاریخ ولادتش معلوم نیست ، ولی وفات او در سال 264 ه . در روز سه شنبه هفتم ربیع الثانی و احتمالاً در بغداد اتفاق افتاده و پس از اینکه محمّد بن ابراهیم بن محمّد علوی (استاد شیخ صدوق) بر او نماز گذارده به خاک سپرده شده است . لقب «کاهلی» که به او نسبت داده شده ، نام قبیله «بنی کاهل» از نسل کاهل بن اسد بن خزیمه است که در کوفه سکونت داشتند و مسجد «بنی کاهل» از مساجد معروف کوفه است که حضرت علی و امام صادق علیهماالسلام در آنجا نماز می خواندند . وی در کوفه سکونت داشت و در همانجا پرورش یافت و پس از سپری کردن تحصیلات مقدّماتی ، نزد استادان عصر خود ، به استماع حدیث پرداخت و در اواسط عمر ، به بغداد آمد و شاگردان چندی در آنجا تربیت نمود . از لقب «طحان» نیز برمی آید که وی در کوفه علاوه بر تحصیل علم و دانش ، از طریق آردفروشی کسب درآمد می کرده است .

از محیط خانواده ، کیفیت تحصیل و هم بحثان او اطلاعی در دست نیست؛ چنان که از خود وی نیز اطلاع چندانی نداریم؛ زیرا وی در علم رجال فردی ناشناخته معرفی شده است . نجاشی بدون اینکه کتابی

از وی در رجال خود نام ببرد ، می گوید : حمید بن زیاد (م 310 ق) در «بنی کاهل» نزد او حدیث شنیده است و سپس سال وفات او را ذکر می کند . برخی از گزارش ها حاکی از آنند که وی علاوه بر حدیث ، در شعر و شاعری نیز دست داشته است .

علاّمه حلّی وی را روایتگر حدیث و شعر معرفی کرده است . از تعبیر علاّمه به دست می آید که وی خودش شاعر نبوده ، بلکه اشعار دیگران را نقل می کرده است .

ابن حجر در لسان المیزان ، وی را از رجال شیعه معرفی کرده ، می گوید : مأمون عبّاسی (حکومت : 198 218 ق) وی را به بغداد فراخواند و او را در کارش آزاد گذاشت . این موضوع نشان می دهد که وی برای دستگاه حاکم خطری نداشته است . مجموع اطلاعات نشان می دهند که وی از نظر علمی آوازه بلندی نداشته ، حتی در منابع حدیثی نیز روایتی از او دیده نشده است . از این رو ، روشن نیست که وی نزد چه کسی تحصیل کرده و شاگردان او چه افرادی بوده اند . تنها به گفته نجاشی ، حمید بن زیاد نینوایی (م 310 ق) از شاگردان روایی وی بوده است . ممکن است کسی که بر جنازه او نماز گزارده یعنی محمّد بن ابراهیم علوی از دیگر شاگردان او بوده باشد . از او هیچ اثر تألیفی در منابع ، ذکر نشده است . (6)

عوانه بن حسین (؟ 264 ق)

ابوالحسین بزّاز کوفی ، از راویان شیعه ، تاریخ تولدش معلوم نیست ، اما وفات او در سال 264 ه

. روی داد و «موسی بن زید علوی» بر جنازه او نماز گزارد . از لقب «بزّاز» ، که به او نسبت داده شده است ، برمی آید که وی پارچه فروشی می کرده است . پدرش نیز پارچه فروش بوده و برخی از استادان او نیز ملقّب به «بزّاز» هستند . از این رو ، می توان گفت که وی در ضمن تحصیل علم ، هزینه زندگی را از این راه تأمین می کرده است . وی ساکن کوفه بود و در خانواده ای پرورش یافت که از نظر اعتقادی بر امامت امام هفتم شیعیان توقّف داشتند . پدرش از استادان عصر خود بود و در پرورش علمی او سهم بسزایی داشت . روشن است که اعتقادات و تعلیمات پدر در او بی تأثیر نبوده و وی را بر مسلک واقفی (هفت امامی) یا فطحی (شش امامی) سوق داده است . وی محضر هیچ یک از امامان معصوم علیهم السلام را درک نکرد و چون در عصر پس از امام صادق و کاظم علیهماالسلام زندگی می کرد ، توفیق دیدار آن دو را نیز پیدا نکرد .

در منابع رجالی کسی بر اعتبار و ارزش احادیث او صحّه نگذاشته ، اما استادان و شاگردان او افرادی معتبر و مورد اعتماد هستند .

استاد او ، ابراهیم بن عبدالحمید أنماطی ، از اصحاب امام کاظم علیه السلام است که آن حضرت را مهدی موعود می پنداشت . همچنین وی از علی بن خالد عاقولی نیز روایت دارد . از جمله شاگردان او ، حمید بن زیاد نینوایی و علی بن محمّد بن رباح هستند . گفتنی است در منابع معتبر ، هیچ اثر تألیفی از او