دانستنیهای شیعه صفحه 301

و به «رضویان» شهرت دارند .

وی از همان جوانی ، فردی زیاده خواه و جسور بود و معلوم نیست از علم و دانش بهره زیادی برده باشد . به نظر می رسد بیشتر اوقات او صرف جاه طلبی ها و نیرنگ هایش شده و به دلیل مطرود بودنش نزد اجتماع شیعیان ، کسی روایات او را نقل نکرده است . برخی از گزارش ها حاکی از آن است که وی خمّاری و طنبورنوازی می کرد . در ایام جوانی ، با پدرش امام هادی علیه السلام مخالفت کرد و نسبت به برادر خود ، امام حسن عسکری علیه السلام ، نیز حسادت می ورزید . حکومت وقت (معتمد عبّاسی ، 256 تا 279 ق) به دلیل اینکه وی منسوب به خاندان اهل بیت علیهم السلام بود ، از فرصت استفاده کرد و پای او را به دربار عبّاسی باز نمود ، اگرچه همیشه وی در دربار ، با بی اعتنایی های آنان مواجه می شد . وی پس از شهادت برادرش امام حسن عسکری علیه السلام (م 260 ق) ، دعوی امامت کرد . از این رو ، به «جعفر کذّاب» شهرت یافت . امام سجّاد علیه السلام در روایتی از ابوخالد کابلی خبر از ادعای دروغین وی داد . در بعضی از منابع تاریخی ، ادعای امامت از سوی او تشبیه به ادعای قارون ، پسرعموی حضرت موسی علیه السلام شده است؛ زیرا حضرت مهدی(عج) نیز همچون حضرت موسی علیه السلام ، گرفتار ادعای عموی خود ، جعفر ، شده بود . هنگامی که امام حسن عسکری علیه السلام وفات کرد ، اصحاب آن حضرت برای اقامه نماز در خانه امام جمع شدند . در این لحظه ، جعفر وارد شد تا بر

جنازه آن حضرت نماز بگزارد ، اما بلافاصله جوانی از راه رسید و پیراهن او را کشید و وی را از جنازه امام علیه السلام دور کرد و خود بر جنازه امام علیه السلام نماز خواند و پس از نماز از منزل خارج شد . گویند : جعفر برای اینکه وی را به امامت بشناسند ، حاضر شد هر ساله بیست هزار دینار به یکی از کارگزاران دستگاه خلافت عبّاسی (عبداللّه بن خاقان) رشوه بدهد ، اما حیله های او کارگر نیفتادند و ادعای باطل او ، به ویژه زمانی که در برابر هیأت قمی ها قرار گرفت و از ذکر نشانه ها عاجز ماند ، نزد شیعیان بیشتر آشکار شد .

منابع شیعه درباره عاقبت اعتقاد جعفر ، دو قول مختلف دارند : برخی می گویند : وی تا پایان زندگی بر دعوی دروغین خود پای فشرد و همچنان خود را امام می دانست . اما برخی دیگر می گویند که وی از ادعای خود دست برداشت و توبه کرد و شیعیان نیز نامش را از «جعفر کذّاب» به «جعفر تائب» بازگرداندند . کلینی به روایت از محمّد بن عثمان عمری می گوید : امام دوازدهم(عج) در توقیعی به توبه او تصریح کرده و گفته است که راه جعفر راه برادران یوسف است که سرانجام ، توبه کردند و گناهشان بخشوده شد . (17)

رواجنی کوفی (؟ 271 یا 250 ق)

ابوسعید عباد بن یعقوب رواجنی عصفری اسدی کوفی ، از روایان بزرگ و معتبر امامیه ، از معدود راویانی است که هم در بین علمای عامّه و هم در میان علمای خاصه از وثاقت بالایی برخوردار است . گفته می شود : وی در منزل خود ، شمشیر عریانی آویزان

کرده بود و می گفت : این شمشیر را برای جنگیدن در رکاب مهدی(عج) آماده کرده ام . از تاریخ ولادت او اطلاعی در دست نیست ، اما وفات او طبق نظر مشهور ، در سال 250 ق و به قول ذهبی در سال 271 ق اتفاق افتاده است . وی روایتگر کتاب ابویزید خالد بن یزید عکلی و ابومحمّد عبید بن محمّد بن قیس بجلی است . عکلی و بجلی از محدّثان معتبر امامیه و از اصحاب امام صادق علیه السلام بودند و این موضوع نشان می دهد که وی از اصحاب پس از امام صادق علیه السلام بوده است . علمای عامّه با اینکه وی را به دلیل مثالب و مطاعنی که نسبت به سلف داشت رافضی و امامی معرفی می کنند ، اما احادیث او را صحیح و معتبر می دانند . وی دارای کتابی است که در آن نوزده حدیث ذکر شده و سند همه آن ها معتبر و متن آن ها نیز دلالت بر امامی بودن وی دارد .

در میان علمای شیعه و سنّی ، تنها شیخ طوسی وی را عامی المذهب معرفی کرده است ، و دلیل آن شاید این بوده که بیشتر شاگردان و استادان او از اهل سنّت هستند . بعضی از علمای معاصر احتمال می دهند که وی تقیّه می کرده و شیخ طوسی بر باطن او اطلاع نیافته است . از جمله شاگردان معروف او ، محمد بن اسماعیل بخاری ، ترمذی و ابن ماجه هستند و از جمله مشایخ او ابوحاتم و بزّاز کوفی می باشند . کتاب های اخبار المهدی المنتظر ، کتاب الحدیث و المعرفه فی الصحابه از او هستند . (18)

پی نوشت ها

1 .