فقهای نامدار شیعه صفحه 130

21- محقق کرکی یا محقق ثانی (متوفی 940 ه . ق)

گفتار استاد

«شیخ علی بن عبد العالی کرکی ، معروف به محقق کرکی یا محقق ثانی ، از فقهای جبل عامل و از اکابر فقهاء شیعه است . در شام و عراق تحصیلات خود را تکمیل کرده و سپس به ایران در زمان شاه طهماسب اول آمده و منصب شیخ الاسلامی برای نخستین بار در ایران به او تفویض شد . منصب شیخ الاسلامی بعد از محقق کرکی به شاگردش شیخ علی منشار ، پدر زن شیخ بهایی رسید و بعد از او ، این منصب به شیخ بهایی واگذار شد . فرمانی که شاه طهماسب به نام او نوشته و به اواختیارات تام داده ، در حقیقت او را صاحب اختیار واقعی و خود را نماینده اودانسته است ، معروف است .

کتاب معروف او که در فقه زیاد از آن نام برده می شود ، «جامع المقاصد»است که شرح قواعد علامه حلی است . او علاوه بر این ، «المختصر النافع محقق ، و شرایع محقق و چند کتاب دیگر از علامه و چند کتاب از شهید اول را حاشیه زده و یاشرح کرده است .

آمدن محقق ثانی به ایران و تشکیل حوزه درسی در قزوین و سپس در اصفهان ، وپرورش شاگردانی مبرز در فقه ، سبب شده که برای نخستین بار پس از دوره صدوقین ، ایران مرکز فقه شیعه بشود . محقق کرکی

میان سالهای 937-941درگذشته است . محقق کرکی شاگرد علی بن هلال جزائری و او شاگرد ابن فهدحلی بوده است . ابن فهد شاگرد شاگردان شهید اول از قبیل فاضل مقداد بوده .

علی هذا او به دو واسطه شاگرد شهید اول است . پسر محقق کرکی به نام شیخ عبد العالی بن علی بن عبد العالی نیز از فقهاء شیعه است که ارشاد علامه و الفیه شهید را شرح کرده است . . . » (1)

محقق دوم ، صاحب جامع المقاصد

شیخ نور الدین ، علی بن الحسین بن عبد العالی کرکی عاملی ، یکی از بزرگان فقهای قرن دهم هجری است و القاب : «مروج الذهب ، «شیخ الاسلام ، «محقق کرکی ، «محقق ثانی و«المولی المروج در مورد او شهرت دارد . او عالمی است عامل ، و فقیهی است کامل ، مجتهد اصولی و محقق یکتای عصر خویش و علامه وقت . وثاقت و دقت نظر و جلالت علمی و عملی و کثرت تحقیق و تدقیق و جودت تالیف و متانت تصنیف او بی نیاز از توصیف و غنی از تعریف می باشد .

او از علماء و فقهای جبل عامل است که پس از تکمیل مراتب علمی و عملی ، بنابه رخواست شاه طهماسب به ایران مسافرت کرده است و شیخ الاسلام رسمی ایران گردیده است و پذیرش این دعوت از سوی یک پادشاه ، گاهی در زندگی این فقیه بزرگوار با توجه به حرکت اسلامی ایران امروز ، ممکن است خواننده محترم را دچارحیرت و تردد گرداند که مبارزه با رژیم ستمشاهی در عصر اخیر و همکاری یک مجتهدعالیقدر در آن عصر را با پادشاه وقت ، به چه معنی و مفهومی می توان تعبیر و تفسیرنمود