فقهای نامدار شیعه صفحه 2

فقه از آغاز طلوع اسلام تا حال ، نقش بسیار مفید و ارزنده در روند فکری وتکاملی جامعه اسلامی ایفا نموده است ، چون هر فرد مسلمان زندگی فردی و اجتماعی خود را بر منوال رهنمودها و راهنماییهای فقیهانی که احکام الهی را از متون و منابع اولیه استنباط و استخراج نموده اند ، پایه گذاری می نماید و راهنماییهای آنان رادستور العمل الهی و حکم واقعی آسمانی در حق خویش تلقی می کند و آنان را بین خود و خدا حجت قرار می دهد . با

توجه به چنین گستردگی شعاع فقه و عمق نفوذ آن در دلها است که در طول تاریخ اسلام ، مشاهده می شود که چگونه جوامع اسلامی در اثریک فتوا از یک فقیه جامع الشرایط ، دگرگون و منقلب شده اند و آنچنان تغییر مسیرداده اند که باعث اعجاب و تحیر بیگانگان نا آشنا به این رمز و راز گردیده است و از نوع این فتاوا ، می توان از فتوای مرحوم آیه الله میرزا محمد حسن شیرازی در زمینه استعمال تنباکو در جهان تشیع ، و فتوای مرحوم شیخ محمد شلتوت رئیس دانشگاه الازهر ، در جهان تسنن ، در ارتباط با رسمی شناختن فقه شیعه به عنوان یکی از مکاتب فقهی جهان اسلام نام برد که بازتاب و عکس العمل هر دو مورد ، فوق العاده وسیع وگسترده بوده است ، به حدی که فتوای نخست ، کشور ایران را منقلب ساخت ، و فتوای دوم ، جهان اهل سنت را دگرگون نمود ، که حد و مرزی بر آن دو نمی توان تصور کرد ، واز هیچ عامل دیگر سیاسی و اجتماعی ساخته نبوده است . از این نوع فتاوی در طول تاریخ فراوان رخ داده است .

طبقات فقهاء

از دوران طلوع اسلام ، فقیهان نامدار و عالمان وارسته متعددی در جهان اسلام پابه عرصه حیات گذاشته اند و عمر خود را در راه اعتلای کلمه الله صرف نموده اند وآثار ارزشمند بیشماری از خویشتن به یادگار گذاشته اند که ارباب رجال و تراجم ، شرح حال آنان را در کتابهای مربوط به ثبت رسانده اند .

آیه الله سید حسن صدر ، مؤلف کتاب تاسیس الشیعه لعلوم الاسلام ، سیرتحول و تکامل فقه ، طبقات و اسامی فقهاء را نام

برده است ، و مرحوم آیه الله العظمی بروجردی در«جامع احادیث الشیعه ، طبقات محدثین و فقها را ذکر می کند و تاریخ علوم و معارف را تا سرچشمه وحی خاستگاه اصلی آن می رساند و ثابت می کند که نخستین اثر فقهی ، نوشته علی بن ابیطالب(ع) بوده است که با املای رسول الله(ص)بود و آن نوشته در خاندان رسالت نسل اندر نسل محافظت و نگهداری می گردید ، وفقه از نخستین علومی بود که وارد فرهنگ اسلامی شده و نقطه آغازین دیگر علوم اسلامی گردید . این علم در آغاز ، توسط پیامبر عالیقدر اسلام ، و سپس با تلاش پیشوایان معصوم تاسیس و تبلیغ گردید ، ولی پس از این سلسله نور و رحمت و رجال الهی ، نخستین فرد شاخص و معین کدام فقیه بوده است ؟ سید حسن صدر در پاسخ گوید : «علی بن ابی رافع ، نخستین فرد از خواص شیعه علی(ع)بوده است که در فقه کتاب و اثری از خود به یادگار گذارده است . » (1)

«نجاشی (م 450 ه . ق) ، صاحب رجال معروف ، او را در ردیف نخستین گردآورندگان فقه به شمار آورده است و می گوید : «او از توابع رسول خدا(ص)و ازبهترین یاران امیر المؤمنین علی(ع)و عهده دار کتابت و نویسندگی بیت المال بوده است . او فرد امین و مورد وثوق بوده است و در مورد فقه نوشته ای درباره وضو ، غسل و دیگر ابواب فقهی داشته است . » (2)

پس از او ، سعید بن مسیب(م 94) ، داماد امام سجاد(ع)می باشد که در عهدخلیفه دوم به دنیا آمده است . پس از او ، قاسم بن محمد بن ابی بکر(م 104)و نیز کنگریا وردان ، مکنی

به ابو خالد کابلی ، یکی از اصحاب و یاران امام سجاد(ع)می باشد . (3)

اینان از افراد فقه دان و مورد اعتماد و وثوق امام سجاد علی بن الحسین بوده اند .