فقهای نامدار شیعه صفحه 220

1-جامع بودن آن به اقوال و آراء بزرگان فقه و استدلالهای علماء و دانشمندان قبلی

2-تنها وجود آن در کتابخانه ، فرد را از بیشتر کتابهای فقهی غنی و بی نیازمی سازد . یک فرد مجتهد وقتی آن را در اختیار داشته باشد ، از اکثر کتابهای فقهی استدلالی بی نیاز است .

3-امتیاز دیگر جواهر آن است که محتوی فروع نادر فقهی است که در اغلب کتابها مورد فلت یا بی توجهی قرار گرفته است . جواهر جامع مسائل اساسی و هم مسائل فرعی و جزئی است ، پس جواهر به تمام معنای آن جواهر و درها وزبرجدهاست و رمز پایداری و بقاء و انتشار و کثرت رغبت مردم در این خصوصیات نامبرده نهفته است و هیچ امری بدون حکمت و علت نیست و هیچ فقیهی هر چند ازنظر مالی در فقر و نیازمندی به سر ببرد ، بی نیاز از داشتن آن نیست .

کتاب جواهر با آن خصوصیات نامبرده ، یکی از نوادر و غرائب روزگار است که عمر یک فرد با آن همه اشتغالات مرجعیت باید آن چنان با برکت باشد که به جمع آوری و تالیف چنین موسوعه و دائره المعارف بزرگ ، یک تنه قیام ورزد ، چون جواهر باچاپهای کنونی که هر جلد بالغ بر 500 صفحه است ، در حدود بیست و یک هزار وپانصد

صفحه می گردد و با احتساب هر صفحه در 22 سطر ، در حدود 000/500 سطرمی باشد که شمردن و مطالعه آن یک عمر بابرکتی می طلبد ، و نگارش آن یک عمر مؤیدمن عند الله !

او غیر از جواهر الکلام ، تالیفات دیگری نیز در هر یک از موضوعات حج ، خمس ، زکوه ، دماء ثلثه ، طهارت ، صلوه ، فرائض ، مواریث و غیر اینها دارد . گاهی همه وگاهی بعضی از اینها به نام نجاه العباد»در ایران و جاهای دیگر جهان به چاپ رسیده است .

اساتید او

او از محضر اساتید متعددی بهره مند بوده است که از میان مشاهیر آنان ، می توان به آیه الله شیخ جعفر کبیر کاشف الغطاء ، و فرزند او آیه الله شیخ موسی کاشف الغطاء ، و آیه الله سید جواد عاملی صاحب مفتاح الکرامه ، آیه الله سید محمد مجاهد صاحب مفاتیح(متوفی 1242)و تا حدی به سید بحر العلوم اشاره کرد .

شاگردان او

صاحب جواهر شاگردان متعددی داشته است که در مکتب پرفیض فقهی اوتربیت یافته اند چون حوزه درسی او مرکز تجمع فضلاء و دانشمندان از هر نقطه و دیاربود ، و در حق او گفته اند که هیچ شهر شیعه نشینی وجود نداشت که یکی از شاگردان اوبه عنوان مرجع مسائل مردم به آن نقطه نرسیده باشد . او در رعایت حقوق شاگردان وتکریم و تعظیم آنان ، روش پسندیده اسلامی و سلوک عالی داشت . می گویند : یکی ازافاضل شاگردانش به نام شیخ محمد حسن آل یس را به بغداد اعزام داشته بود تا به وظیفه اسلامی خویش قیام ورزد . روزی یکی از تجار بغداد سی هزار(بیشلک)پول رایج آن روز عراق از حقوق واجب دینی به نجف پیش شیخ آورده بود ، و شیخ باناراحتی تمام آنها را رد کرد و فرمود : مگر شخصی مانند آل یس در بغداد نبود که این پولها را تا نجف آورده ای . این عمل شیخ ، حسن تاثیر فراوانی در آن منطقه ایجاد کرد ومردم را به عالم شهر خویش متوجه نمود . (نظیر این موضوع در حق مرحوم آیه الله العظمی حاج شیخ عبد الکریم حائری مؤسس حوزه علمیه قم نسبت به شاگرد معنویش آیه الله آخوند ملا علی معصومی(اعلی الله مقامه الشریف)در همدان نیز رخ داده است که