فقهای نامدار شیعه صفحه 226

گفتار استاد

«نسبش به جابر بن عبد الله انصاری ، از صحابه بزرگوار رسول خدا(ص)می رسد .

در دزفول متولد شده و تا 20 سالگی نزد پدر خود تحصیل کرده ، و آنگاه همراه پدر به عتبات رفته است و علمای وقت که نبوغ خارق العاده او را مشاهده کردند ، از پدر خواستند که او را نبرد . او در عراق چهار سال توقف کرد و از محضراساتید بزرگ استفاده کرد . آنگاه در اثر یک سلسله حوادث ناگوار ، به وطن خویش بازگشت . بعد از دو سال ، بار دیگر به عراق رفت و دو سال تحصیل کرد وبه ایران مراجعت نمود . تصمیم گرفت از محضر علمای بلاد ایران استفاده کند .

عازم زیارت مشهد شد و در کاشان با حاج ملا احمد نراقی صاحب کتاب مستندالشیعه ، و صاحب کتاب معروف معراج السعاده فرزند ملا مهدی نراقی سابق الذکر ملاقات کرد و آنگاه به مشهد رفت و پنج ماه توقف نمود . شیخ انصاری سفری به اصفهان و سفری به بروجرد رفته و در همه سفرها ، هدفش ملاقات اساتید و استفاده از محضر آنان بوده است . در حدود سالهای 1352 و1353 برای آخرین بار به عتبات رفت و به کار تدریس پرداخت . بعد از صاحب جواهرمرجعیت عامه یافت . شیخ انصاری را«خاتم الفقهاء و المجتهدین لقب داده اند . او از کسانی است که در دقت و عمق نظر ، بسیار کم نظیر است . علم اصول و بالتبع فقه را وارد مرحله جدیدی کرد . او در فقه و اصول ابتکاراتی دارد که بی سابقه است . دو کتاب معروف او ، «رسائل و«مکاسب کتاب درسی

طلاب شده است . علماء بعد از او شاگرد اویند . حواشی متعددی از طرف علمای بعد ازاو به کتابهای او زده شده . بعد از محقق و علامه حلی و شهید اول ، شیخ انصاری تنها کسی است که کتابهایش از طرف علمای بعد از خودش مرتب حاشیه خورده و شرح شده است . » (1)

نام او شیخ مرتضی فرزند محمد امین بن شمس الدین بن احمد بن نور الدین بن محمد صادق شوشتری دزفولی ، یکی از نامورترین و پرآوازه ترین فقهاء و مراجع عالیقدر تقلید در عصرهای اخیر ، و یکی از محقق ترین چهره های علمی و فقهی قرون متاخر به شمار می آید .

نام پرشکوه شیخ مرتضی انصاری ، توام با نبوغ و ابتکار و تحول و دقت می باشد .

او آغازگر و پایه گذار اصول نوینی در فقه و اصول جعفری است که در قرنهای اخیر به حق او را شایسته دریافت لقب خاتم الفقهاء و المجتهدین نموده است . هر چند او درزندگی و حیات مادی و معنوی خویش پیراسته و منزه از هر نوع تظاهر و تفاخر بوده است و در تلاشهای علمی خود جز خدا و رضایت او و جز پیشبرد احکام الهی ، فکر واندیشه دیگری نداشته است و به تعبیر شاگرد نامدارش ، مرحوم آیه الله حاج میرزاحبیب الله رشتی ، «او تالی تلو مقام عصمت در علوم و اصول بود . » (2)

نام مرحوم شیخ مرتضی با دو کتاب بسیار ارزنده فرائد الاصول و«المکاسب در اصول و فقه همراه است و با این دو اثر جاویدان ، نام خود را در پهنه معارف اصیل اسلام جاودانه کرده است ، کتابهایی که هم اکنون در دنیای دانش و

معارف اسلامی اعتبارجهانی دارد و حوزه های علمیه چندین سال با درس و بحث و تحقیق روی آن دو کتاب سرمایه گذاری نموده و وقت صرف می کنند .