فقهای نامدار شیعه صفحه 23

4- ابن جنید اسکافی (متوفی 381 ه . ق)

گفتار استاد

«ابن جنید اسکافی ، از اساتید شیخ مفید ، گویند که در سال 381 ه . ق درگذشته است و گفته اند تالیفات و آثارش به پنجاه جلد می رسد . فقهاء از ابن جنید و ابن ابی عقیل به عنوان القدیمین (دو فقیه دوران قدیم)یاد می کنند . آراء ابن جنیدهمیشه در فقه مطرح است . » (1)

ابن جنید و روزگار او

ابو علی محمد بن احمد بن الجنید اسکافی ، در اسکاف(که محلی بین بصره ونهروان است)در یک خانواده علمی و روحانی گام به عرصه زندگی گذاشت . او درروزگاری به سر می برد که مناطق اسلامی تازه از ترکتازی خلفای بنی العباس نجات پیدامی کرد و به تعبیر مسعودی در مروج الذهب ، کار آل ابیطالب یا کشتار و زندان یا جنگ و گریز بود .

از زمان رحلت رسول اکرم(ص)تا حدود 300 ه . ق ، شیعیان وضع ناگوار وموقعیت خطرناک و نامطلوبی داشتند . چه آنان همیشه در اقلیت بودند و در دولت بنی امیه و بنی عباس سعی فراوان می شد که از نفوذ امامان جلوگیری به عمل آید و رابطه آنان با شیعیان به کلی قطع گردد . به همین جهت از اقصای آفریقا و اسپانیای آن روز تامصر و روم شرقی و سرحد چین ، همه زیر نگین خلفای عباسی و اموی بود و شیعه درمحدودیت و فشار کامل به سر می برد و از هر گونه ابراز عقیده و اعلام وجود ممنوع بود . ولی از اواسط قرن چهارم هجری از دوران ابن جنید اسکافی شیعیان به میزان قابل توجهی در کشورهای خاورمیانه از آن محدودیتها رهایی پیدا کردند ، زیرا از یک طرف خلفای فاطمی که شیعه اسماعیلی بودند در مصر دولت نیرومندی را تشکیل دادند و

ازابهت و شکوه دربار بغداد کاستند ، و از سوی دیگر سیف الدوله حمدانی و امراء آنان که در شام حکومت می کردند ، نسبت به شیعه ابراز تمایل بسیاری می نمودند . از جانب دیگر در مشرق و جنوب شرقی و شمال ایران نیز سلاطین گوریان ، صفاریان ، طاهریان و کمی قبل از آنها ، علویان مازندران حکومت داشتند که همه شیعه بودند . آنان پرچم استقلال بلند کرده و بر ضد خلفای عباسی قیام کردند . از همه مهم تر ، ظهور دولت مقتدر آل بویه بود که از شیعیان مخلص بودند و حکومت آنان تا شام و مصر گسترش داشت و در احترام و تجلیل شیعیان کوشا بودند . (2)

این علل و عوامل زمینه را فراهم ساخت تا شیعیان از گوشه و کنار سر برآورده وبا همت شایان توجه ، به تشکیل جمعیتها و تاسیس حوزه های علمی و نشر معارف وحقایق اهل بیت(ع) بپردازند ، که تشیع ابن ابی عقیل در آن روزگار ، و ارتباط ابن جنید بادانشمندان اهل سنت و مسافرت کلینی و صدوق ، دو پیشوای بزرگ حدیث به بغداد واقامت آنان در آن شهر(مرکز اهل سنت)نشانه هایی از این فضای مناسب سیاسی می باشد .

گفتار نجاشی

نجاشی ، درباره او گوید :