فقهای نامدار شیعه صفحه 251

فقهاء عصر اخیر ، نظیر مرحوم آقا سید ابو الحسن اصفهانی ، مرحوم حاج شیخ محمد حسین اصفهانی ، مرحوم حاج آقا حسین بروجردی ، مرحوم حاج آقاحسین قمی ، و مرحوم آقا ضیاء الدین عراقی . . . همه از شاگردان او بوده اند .

شهرت بیشتر آخوند خراسانی ، در علم اصول است . کتاب کفایه الاصول او ، یک کتاب درسی مهم است ، و حواشی زیادی بر آن نوشته شده است . آراءاصولی آخوند خراسانی ، همواره در حوزه های علمیه نقل میشود

و مورد توجه است . آخوند خراسانی همان کسی است که فتوی به ضرورت مشروطیت داد .

مشروطیت ایران ، رهین اوست . او در سال 1329 هجری قمری درگذشت . » (1)

در فصل گذشته ، در سلسله رجال فضیلت و کاروان نور و رحمت ، به معرفی میرزای بزرگ شیرازی(اعلی الله مقامه الشریف)پرداختیم . اینک در راستای حفظترتیب منطقی و اصولی ، به شرح حال محقق فاضل و عالم مدقق و استوانه بزرگ علم فقه و اصول ، و یکی از روزنه های بزرگ سیاست آن عصر ، مرحوم آخوند (2) ملا محمدکاظم خراسانی می پردازیم . زندگی او در دو بخش خلاصه می گردد :

1-علم و دانش و فضیلت

2-سیاست و کوشش در برقراری حکومت الهی و اجرای قوانین شریعت اسلام

در بخش نخست ، فشرده زندگی وی را بررسی می کنیم : او در سال 1255 ه . ق در طوس متولد گردید . پس از طی مراحل تحصیلی لازم ، در شهر مشهد ، در بیست ودو سالگی عازم تهران گردید و علوم عقلیه را از اکابر فن آن روز فرا گرفت . سپس عازم حوزه علمیه نجف اشرف گردید و مدت اندکی در درس فقه و اصول مرحوم شیخ مرتضی انصاری(اعلی الله مقامه الشریف) حاضر گشت . پس از وفات او ، از میرزامحمد حسن شیرازی تلمذ و کسب علم نمود . پس از آنکه میرزای شیرازی به سامراءمهاجرت کرد ، او به تدریس طلاب علوم دینیه پرداخت ، تا آنکه شماره حاضرین حوزه اش ، متجاوز از هزار نفر گردید که صد و بیست تن از آنان از زمره مجتهدان وصاحبان فتوای مسلم بودند . در اواخر ، آوازه اش جهانی گردید و مرجعیت عامه

پیدانمود .

تالیفات او