فقهای نامدار شیعه صفحه 283

آیه الله العظمی حاج شیخ عبد الکریم حائری فرزند مرحوم محمد جعفرمهرجردی ، در سال 1276 در میبد یزد چشم به جهان گشود . پدر وی کشاورز پرهیزکار وپارسایی بود . او مقدمات و سطوح را نزد علمای آن روز در یزد فرا گرفت . از آن پس برای ادامه تحصیل راهی عتبات عالیات شد و از محضر اساتید بزرگی همچون سیدمحمد فشارکی اصفهانی ، میرزای شیرازی ، شیخ فضل الله نوری و میرزا ابراهیم محلاتی در حوزه علمیه سامراء ، به فراگیری فقه و اصول پرداخت و پس از مهاجرت مرحوم آیه الله فشارکی به نجف اشرف با استاد خود به نجف آمد و از محضر وی بالاترین بهره هارا برد تا اینکه آن بزرگوار به دیار ابدیت پیوست . او در مجلس درس آخوند خراسانی(ره)حضور یافت و مدتی از محضر پرفیض ایشان نیز بهره مند شد .

پس از چندی با اینکه مرحوم آخوند نیز رهبری شیعیان را به عهده داشت ، به کربلا مشرف شد و در آنجا حوزه تدریس برقرار ساخت و به پرورش و تربیت طلاب و دانش پژوهان پرداخت

.

هجرت به اراک و قم

در سال 1332 هجری قمری ، بنا به دعوتی که از ایشان شده بود ، به اراک مهاجرت کرد و در آنجا حوزه ای بنیان گذاشت و مدت 8 سال در آنجا به پرورش فضلاء و طلاب علوم دینی پرداخت . در آن مدت اقامت در اراک به قصد زیارت حضرت معصومه(س)سفری به قم نمودند که در همین مسافرت بحث از ماندن ایشان و تاسیس حوزه علمیه به میان می آید . ولی برای ایشان این امر تا اندازه ای مشکل می نمود که حوزه را از اراک انتقال دهند ، ولی با اصرار علماء و از جمله مرحوم آیه الله بافقی که ایشان را به روایات منقول از امامان تذکر دادند و اینکه در آخر الزمان ، قم مرکزعلم و دانش خواهد شد و چه بهتر که توسط شما انجام گیرد . ایشان موافقت می کنند ، ولی برای اطمینان خاطر ، بنا را بر استخاره می گذارند . این قسمت از آیه می آید که :

. . . و اتونی باهلکم اجمعین (1) خود و تمام خانواده و فامیل را به اینجا بیاورید . )

آیه را که برای مردم تلاوت می کنند ، موج شادی و خرسندی در بین آنان پیدا می شود و به انتظار آن روز فرخنده هجرت می نشینند .

تاسیس حوزه علمیه قم

سرانجام در سال 1340 ه . ق حوزه علمیه قم ، توسط آیه الله حائری در شرائطی دشوار به طور رسمی در قم تاسیس می شود . مشکلات حوزه در آن زمان به اندازه ای بود که اگر الطاف خداوند و همت و پشتکار آن مرد الهی نبود ، بی هیچ گمان نشان واثری از آن باقی نمی ماند . توطئه هایی که رضا خان برای انحلال حوزه تدارک دید وجنایتهایی که بر

اسلام و روحانیت روا داشت ، هر کدام به تنهایی برای نابودی حوزه کافی بود . در آن دوران سیاه خفقان ، مرحوم حاج شیخ با استقامت و هوشیاری و باخون دل خوردن ، حوزه را حفظ کرد . طلاب که در ابتدا تعدادشان از 600 نفر تجاوزنمی کرد ، با مشکلات سیاسی و اقتصادی فراوانی روبرو بودند ، به طوریکه از ترس مامورین دولتی مجبور بودند هر روز صبح از مدرسه بیرون آمده و درس و بحث را درخارج شهر در باغات برگزار کنند و آخر شب برای استراحت به حوزه باز گردند .