فقهای نامدار شیعه صفحه 336

که بعدها به کربلا مهاجرت نمودند ، وی در عین حالی که گریزان ازمنصب مرجعیت و فتوی بودند ، ولی یک از کاندیداهای آن محسوب می شدند . ایشان مقدمات علوم را در کاظمین از محضر پدر عالم و بزرگوار و اساتید ادب روز تلمذنمودند ، آنگاه در سال 1328 ه . ق به قصد تکمیل معلومات و تهذیب نفس و تزکیه اخلاق ، عازم نجف اشرف گردیدند و در حوزه درس آیه الله العظمی آخوند خراسانی صاحب کفایه الاصول(متوفای 1329 ه . ق)و دیگر بزرگان مانند درس آیه الله العظمی طباطبایی یزدی ، صاحب عروه الوثقی(م 1337)و آیه الله نائینی شرکت جستند .

آنگاه در سال 1339پس از درگذشت والدبزرگوارش به قصدزیارت ثامن الحجج امام رضا(ع) عازم ایران گشتند و نزدیک ده سال در مشهدمقدس به ارشاد واصلاح امور مسلمین پرداختند ، و در اثراستقبال طلاب ومحصلین ، مشغول تدریس شدند و پس از چند سال اقامت در ایران ، در سال 1344 به نجف اشرف بازگشتند و ملازم درس آیه الله نائینی گردیدند ، و در سال 1349 ه . ق به ایران بازگشته و بنا به درخواست وعلاقه مرحوم آیه الله العظمی حائری ، مؤسس حوزه علمیه در قم اقامت گزیدند و به عنوان یکی از اساتید و مدرسین مسلم حوزه ، مشغول تدریس فقه و اصول گردیدند ، وبیشتر به تربیت و تعلیم طلاب پرداختند ، به حدی توجه خاص آن مرحوم را به خودجلب نمودند که او را یکی از دو وصی مورد اعتماد خود قرار دادند که پس از رحلت مؤسس عالیقدر حوزه ، با همکاری دو برادر و دو یار وفادار و مجاهد فی سبیل الله ، آیات عظام : سید محمد حجت کوه کمری ، و سید

محمد تقی خوانساری به حفظ ونگهداری و حراست از ارزشهای حوزه علمیه قم پرداختند ، و در تثبیت و ابقای آن کوشیدند ، به حدی که در سخت ترین و سیاه ترین ایام با فداکاری لازم و ایثار بی سابقه ، دوران فترت را پشت سر گذاشتند و حوزه را به دست زعیم عالیقدر ، حضرت آیه الله العظمی حاج آقا حسین طباطبائی بروجردی سپردند .

اساتید او

وی در طول مدت تحصیل از محضر بزرگان و اساطین فقه و فقاهت تلمذنموده ، و عمده بهره علمی ایشان از محاضر اساتید زیر بوده است :

1-آیه الله سید اسماعیل صدر ، والد معظم خودشان(متوفی 1339)

2-آیه الله العظمی آخوند خراسانی(م 1329 ه . ق)

3-آیه الله العظمی سید محمد کاظم یزدی(م 1337) ، صاحب العروه الوثقی

4-آیه الله العظمی حاج میرزا حسین نائینی(م 1355)مؤلف تنزیه المله .

5-آیه الله العظمی حاج شیخ عبد الکریم حائری مؤسس حوزه(م 1355)