فقهای نامدار شیعه صفحه 4

امانتداران شریعت

و در حدیث دیگری که از وجود مبارک امام زمان(عج)نقل شده است : «امور وحوادث جاریه به فقیهان و مفسران احادیث و گفتارهای پیشوایان حوالت داده شده است و آنان به عنوان جت خدا بر مردم در روی زمین معرفی شده اند ، آنچنان که امام معصوم حجت خدا بر بندگان خدا می باشد . » (7)

نظایر اینگونه احادیث در کتابهای حدیثی ما فراوان وجود دارد که نقش فقها ومنزلت واقعی آنان را تبیین ، و افراد صالح و برگزیده را معرفی ، و آنان را تالیان صفوف انبیاء و پیروان کاروان اوصیاء و پیشوایان معصوم و امینان رسولان نامگذاری می نمایند ، که در جای خود به حد کافی مورد

عنایت قرار گرفته است .

تاریخ و جامعه

فرازهای فوق ، موقعیت معنوی و روحی فقها را ترسیم می کند که آنان در چه شرایطی هستند و در چه موقعیتی باید قرار داشته باشند ، ولی مطلب دیگری نیز مطرح است که فقیهان اسلام به عنوان یک واقعیت خارجی و یک پدیده واقعی در تاریخ اسلام ، مطرح هستند . آنان با الهام از متن شریعت و برخورداری از چنین پشتوانه معنوی محکم ، از چه پایگاه و منزلت در جامعه اسلامی برخوردارند .

حقیقت امر این است که سلسله فقها و دانشمندان علوم اجرائی و تربیتی اسلام ، در اجتماعات اسلامی به عنوان روح و روان پر تحرک جامعه اسلامی مطرح ، و موردپذیرش قرار گرفته اند . فقیه به عنوان الگو و اسوه زندگی اسلامی از نظر عبادی ، سیاسی و اجتماعی مورد قبول واقع شده است و به تعبیر رساتر ، همان آیت و حجت خدا برمردم و نشان راستین خدا در جامعه تعبیر آورده شده اند و این القاب و عناوین خودبازگو کننده و نشان دهنده عظمت کار و کارآیی آنان می باشد . البته آنان کسانی هستند که واقعا در مسیر فقه و فقاهت گام برداشته اند و خود را با مسؤلیتها و تعهدات آن تطبیق داده اند ، چون یک فرد مسلمان از آغاز رشد و دریافت تکلیف الهی ، خود را موظف می بیند که بر اساس رهنمود فقها که در رسائل عملیه و بیانات شفاهی آنان آمده است ، رفتار کند و کوچکترین تخلف را گناه و معصیت می شمرد و به فقها از این زاویه توجه دارد که آنان جانشینان و نمایندگان رسول خدا(ص)و تعقیب کنندگان تعالیم پیشوایان معصوم(ع)هستند و اعمال آنان حجت میان او و خالق یکتا می باشد و

هر دستوری که آنان دارند ، همان تکلیف و دستور الهی و برنامه آسمانی در حق او می باشد .

با بهره گیری از این جایگاه و منزلت و با تکیه بر چنین پایگاه اعتقادی و مذهبی است که فقهای اسلام ، عموما ، و فقهای شیعه خصوصا نقش رهبری و راهنمایی وهدایت جامعه اسلامی را در عصر غیبت به عهده گرفته اند . آنان الگوی زندگی فردی و اجتماعی ، معیار مبارزه حق و باطل ، نشانگر راستین خط اسلام و قرآن بوده اند و الحق گروه بیشماری از آنان از عهده چنین نقشی برآمده اند . آنان در برخوردهای اجتماعی وسیاسی از فداکاریها و ایثارها و از بذل نفس نفیس و چشیدن شهد شیرین شهادت درراه خدا مضایقه و دریغ نداشته اند که نمودار بس اندک ایثار آنان و کارنامه بس کوتاه آن جاودانگان ، به عنوان شهیدان راه فضیلت در کتابهای رجال و درایت فراوان آمده است ، که تنها کتاب شهداء الفضیله علامه امینی(ره) ، در برگیرنده شرح حال بیش از130 تن از این بزرگان راه علم فقه و اسلام می باشد . شهیدانی که در میان آنان ، امثال شمس الدین مکی شهید اول ، و زین الدین شهید ثانی ، و شهید ثالث و شهید رابع ، واخیرا شهید قرن رابع عشر ، شهید صدر ، وجود دارد . هر کدام از آنان در نبرد با ستمگران تاریخ در مقام مرجعیت و فتوی به فیض شهادت و لقای الهی شتافته اند و صحیفه نورانی فقاهت را روشن و پر جلا و جاودانه ساخته اند .

انحراف مسیر تاریخ