فقهای نامدار شیعه صفحه 44

مهاجرت کرد و حوزه علمیه را در آنجا تاسیس کرد و در سال 460 در همانجا درگذشت . قبرش در نجف معروف است . شیخ طوسی کتابی در فقه دارد به نام النهایه که در قدیم الایام کتاب درسی طلاب بوده است . کتاب دیگری دارد به نام المبسوط که فقه را وارد مرحله جدیدی کرده است و در عصر خودش مشروح ترین کتاب فقهی بوده است . کتاب دیگری دارد به نام الخلاف که در آنجا هم آراء فقهاء اهل سنت را بیان کرده ، و هم رای شیعه را . شیخ طوسی کتابهای دیگری نیز در فقه دارد ، قدماء تا حدود یک قرن پیش ، اگر در فقه شیخ را به طور مطلق می گفتند ، [منظور آنان] شیخ طوسی بودو اگر«شیخان می گفتند مقصود شیخ مفید و شیخ طوسی بوده است .

شیخ طوسی یکی از چند چهره معروفی است که در سراسر فقه نامشان برده می شود . خاندان شیخ طوسی تا چند نسل همه از علماء و فقهاء بوده اند . پسرش شیخ ابو علی ملقب به مفید ثانی ، فقیه جلیل القدری است و بنا بر نقل مستدرک(ج 3 ، ص 498)او کتابی دارد به نام امالی و کتاب النهایه پدرش را نیز شرح کرده است .

مطابق نقل کتاب لؤلؤه البحرین دختران شیخ طوسی نیز فقیهه و فاضله بوده اند .

شیخ ابو علی فرزندی دارد به نام شیخ ابو الحسن ، بعد از پدرش مرجعیت وریاست حوزه علمیه به او منتقل گردید و بنا بر نقل ابن عماد حنبلی در کتاب شذرات الذهب فی اخبار من ذهب(ج 4 ، ص 126 و127)در زمان این فردبزرگ ، زاهد و عالم ، بوده است عماد طبری گفته است اگر

صلوات بر غیر انبیاءروا بود ، من بر این مرد صلوات می فرستادم . او(پسر شیخ)در سال 540 درگذشته است . » (2)

ولادت

فقیه بزرگوار ، محدث کبیر ، مفسر نامی ، دانشمند پرآوازه ، شیخ الطائفه ، ابو جعفرمحمد بن حسن بن علی طوسی ، در رمضان سال 385 ه . ق در شهر«طوس خراسان دیده به جهان گشود . پس از طی تحصیلات مقدماتی در زادگاه خود ، در سال 408 ه . ق هنگامی که 23 ساله بود ، به بغداد عزیمت نمود .

در آن هنگام ریاست مذهب جعفری در زمان غیبت امام زمان(عج)با شیخ بزرگوار و بزرگ پرچمدار شیعه ، محمد بن محمد عکبری بغدادی ، معروف به شیخ مفید بود . پس شیخ طوسی ملازمت او را اختیار کرد و شاگردی او را پذیرفت و تا پایان زندگی او از محضرش بهره ها برد .

در همین زمان از محضر مشایخ دیگر ، مانند : حسین بن عبید الله غضایری(م 411) ، ابن جنید اسکافی(م 381)و احمد بن محمد بن موسی معروف به ابی الصلت اهوازی نیز کسب فیض نمود .

وی به علت هوش سرشار و ذکاوت فوق العاده اش مورد توجه استاد بزرگوارش شیخ مفید قرار گرفت . بدین جهت اکثر اوقات را با شیخ به سر می برد تا اینکه دررمضان سال 413 ه . ق شیخ مفید به جوار رحمت الهی شتافت . پس از رحلت این مجتهد سترگ شیعه ، ریاست مذهب شیعه به داناترین و والا مقام ترین شاگردش یعنی سید مرتضی علم الهدی(برادر سید رضی ، گرد آورنده نهج البلاغه)رسید . بدین خاطرشیخ طوسی بدو پیوست و از علوم الهی سرشاری که از زبان او جاری می گردید ، مستفیض شده و از