شیعه و آل بویه در ایران
(1) 7حکومت و اقتدار آل‌بویه در شیراز آغاز شد؛ آنگاه نفوذ آن به سراسر ایران و عراق، بلکه به تمام بلاد زیر سلطه بنی‌عباس نفوذ کرده و در آن‌ها گسترش یافت. آل‌بویه در زمان حکومت خود در سراسر مملکت- توأم با تدبیر و کارآیی سیاسی- نفوذ داشتند و خلیفه عباسی صرفاً یک سمبل تشریفاتی به شمار می‌رفت. این نکته برای هر کسی که مقداری از تاریخ مربوطه را به مطالعه و بررسی گرفته باشد کاملًا معلوم و روشن است.
1- آل‌بویه از دیلمیان هستند و سلسله نسب آن‌ها به پادشاهان و خسروان ایران قبل از اسلام می‌رسد. همانگونه که اشاره شد حکومت آن‌ها در سال 321 ه. ق در شیراز آغاز گردید و در سال 447 ه. ق به پایان رسید. اولین فرمانروایانی که از این سلسله به حکومت دست یافتند سه برادرند: عمادالدین علی بن بویه که در سال 338 ه. ق از دنیا رفت. و معزالدین احمد بن بویه که به سال 356 ه. ق دنیا را وداع گفت. و رکن‌الدین حسن بن بویه که وفات او در سال 366 ه. ق روی داد. و آخرین فرمانروای این سلسله «الملک الرحیم» است که می‌گویند قبیله خاقان در عراق بدو منسوب‌اند.
ممکن است مطالعه کننده این کتاب تصور کند ما می‌خواهیم فقط راجع به آل‌بویه و شیعه در ایران- مطابق عنوانی که مطرح شد- به بحث و گفتگو بپردازیم؛ لکن ما بحث خود را تعمیم داده و عراق و جاهای دیگر را- که سلطه آل‌بویه آن‌ها را فرا می‌گرفت- یاد کردیم. و هدف ما از اختصاص دادن بحث به ایران برای این است که در این فصل درباره ایران به گفتگو نشسته‌ایم.