آیین برنامه سازی درباره زندگی امام رضا علیه السلام صفحه 192

مقام فرهنگ ساز، اولین توسعه دهنده عزاداری حسینی از روز عاشورا به دهه محرّم است. ایشان در دیدار با ریان ابن شبیب به او و شیعیان توصیه فرمود: «اهل بیت علیهم السلام در سراسر دهه آغازین محرّم، سوگوار مصیبت شهادت سیدالشّهداء علیه السلام بودند و بر شیعه است که همانند امامان معصوم خود باشد».(1)

یکی از سیره های امام رضا علیه السلام در این باره آن بود که هر گاه نامه یا بسته ای را ارسال می کردند، مقداری تربتِ سیدالشّهداء علیه السلام در آن قرار می دادند تا ضمانت به سلامت رسیدن آن مرسوله به مقصد باشد.(2)

ج) امام و طراحی پایتخت های فرهنگی - معنوی برای شیعه ایرانی

ج) امام و طراحی پایتخت های فرهنگی - معنوی برای شیعه ایرانی

پس از سفر حضرت فاطمه معصومه علیها السلام ، خواهر ارجمند امام رضا علیه السلام به قم، و رحلت وی در آن شهر، امام در دیدار با سعد ابن سعد اشعری قمی و اندک شیعیان قمی خود که به خراسان آمده بودند، به فرهنگ سازی برای مزار و زیارت حضرت معصومه علیها السلام پرداخت و با این کار سعی کرد شهر قم را، که تنها شهر شیعه نشین آن زمان بود، تبدیل به کانون معنویت و فضیلت کند؛ تا بلکه بر اساس روایت امام صادق علیه السلام که قم را، حرم اهل بیت علیهم السلام نامیده است، فرهنگ زیارت این مزار و رفت وآمد به آن شهر مورد توجه شیعیان ایرانی قرار بگیرد و آنجا به پایتخت فکری و فرهنگی و معنوی شیعیان تبدیل شود.(3)

این در حالی است که امام در دیدار با دوست و دشمن، به ویژه در خراسان، تأکید داشت که شهادت و مزار خود ایشان در خراسان و در توس خواهد بود؛ و به ویژه در قالب روایاتِ مربوط به فضیلت زیارت بارگاه مطهرش، برنامه ریزی وسیعی را برای طراحی و تثبیت فرهنگ زیارت بارگاه خود انجام می دادند.

در پایان یادآور می گردد که از دیگر جلوه های مدیریت فرهنگی در سیره رضوی، به ویژه در مقطع حضور امام رضا علیه السلام در خراسان، تلاش گسترده ایشان برای به نمایش گذاشتن مناسک عبادی، مطابق با سیره نبوی ناب آن بود؛ کاری که فرهنگ اجتماعی و دینی عباسیان و مذاهب عامه را به شدت به چالش می کشید.

1- موسوعه الامام الرّضا علیه السلام، ج 2، ص 452.
2- الاستبصار، ج 3، ص 279.(نرم افزار گنجینه نور)
3- موسوعه، ج 4، ص 177.