آیین برنامه سازی درباره زندگی امام رضا علیه السلام صفحه 209

اموال امام بود، پس از این که در شکایتش ناکام ماند، امام تمام قرض های او و دیگر برادرانش را ادا کرد.(1)

نمونه هایی از گزارش های تاریخی درباره مدیریت اقتصادی امام، که مربوط به حقوق و وجوه شرعی است، به این شرح است:

یکی از شیعیان (که احتمالاً از وکلا بوده) می گوید: اموال فراوانی از شیعیان را نزد امام بردم و تحویل ایشان دادم، ولی ندیدم امام از فراوانی آن اموال خوش حال شود و این، مایه شگفتی من شد. امام وقتی شگفتی مرا دید، ظرف آبی طلبید و شروع به شستن دستانش کرد. خوب که نگاه کردم، دیدم از میان دستان امام، طلا می ریزد! آن گاه امام فرمود: «هر کس این ها را دارد، آنچه از دنیا به او می رسد، برایش مهم نیست».(2)

بارها شیعیان از امام می پرسیدند: اگر کسی شیعه باشد، ولی عقیده به تجسیم برای خداوند داشته باشد و یا معتقد به جبر باشد، آیا می شود به او زکات داد؟ و امام می فرمود: «به آنها زکات ندهید و شهادتشان را قبول نکنید». در خبری هم فرمود: «به کسی که مُحب و دوست دار اهل بیت علیهم السلام باشد، ولی شیعه نباشد، نمی توان زکات داد».(3)

یکی از شیعیان تاجر در فارس، به امام نامه نوشت و درخواست کرد امام او را از دادن خمس معاف کند. امام به او توصیه کرد: اگر می خواهد شیعه باشد، باید خمس اموالش را بدهد و خود را با نپرداختن خمس، از دعای خیر ایشان محروم نسازد؛ چرا که پرداخت خمس، باعث گشایش رزق و محو گناهان و ذخیره آخرت خواهد بود.(4)

از دیگر جلوه های مدیریتی امام در جامعه شیعه، مشاوره دادن اقتصادی - اخلاقی به آنها در زمینه کسب و کار است؛ مشاوره هایی که هدف نهایی آنها، حفظ شیعیان از ضرر و ورشکستگی و درماندگی از یک سو، و تلاش برای غرق نشدن آنها در دنیاگرایی، از

1- موسوعه، ج 1، ص 168.
2- موسوعه، ج 1، ص 323.
3- موسوعه، ج 4، صص 100، 101، 109.
4- موسوعه، ج 6، ص 310.