آیین برنامه سازی درباره زندگی امام رضا علیه السلام صفحه 221

شبانه روزی امامان، از کودکی تا لحظه شهادت، نداشت. از همین رو، امام هادی علیه السلام و امام حسن عسکری علیه السلام برای همیشه به سامرا منتقل شدند و همه شیوه های مراقبت و جاسوسی را بر آنها اعمال کردند.

الف2: چرایی اجرای طرح ولایت عهدی مأمون

الف2: چرایی اجرای طرح ولایت عهدی مأمون

پرسشی که از قدیم مطرح بوده این است که مسئله ولایت عهدی، طرح و نقشه مأمون بوده است یا فضل ابن سهل، وزیر ایرانی او؟(1) البته امروزه، پس از پژوهش های متعدد و تألیف آثار متنوع، دیگر در انتساب طراحی این نقشه به مأمون شکی باقی نمانده است؛ چرا که مأمون در وضعی به خلافت رسید که تمام عوامل علیه او بود. مرگ ناگهانی هارون در وضعی رخ داد که خراسان در آشوب و شورش بود و اکثر لشکریان هارون نیز به امین، برادر مأمون پیوستند. از سویی دیگر، ذخایر مالی فراوانی در خزینه حکومتی بغداد برای امین وجود داشت؛ در حالی که مأمون در خراسانِ بحران زده، منابع مالی کافی نداشت. بدتر از همه اینکه مأمون محبوبیتی همانند امین در میان عباسیان نداشت، چرا که مادرش کنیز و ایرانی بود و از این رو، مورد تنفر و بی مهری عباسیان بود.

همه این عوامل باعث شده بود که دست یابی به خلافت برای مأمون، محال به نظر برسد؛ ولی وقتی که با سیاست بازی های وزیرش، فضل ابن سهل، در نهایت توانست آشوب های خراسان را با مذاکره آرام کند و با لشکر کوچک خود امین را شکست دهد، ناگهان خود را بین دو محذور دید. از یک سو، ناگهان قیام های زیدی – علوی، مرکز جهان اسلام را به صورت گسترده ای فراگرفت و از سوی دیگر، بر اساس تجربه رابطه پدرش با برمکیان، احساس می کرد ایرانیان در دستگاه سیاسی و نظامی او در حال قدرت گیری مجدّد هستند و در آینده، خطری جدی برای او خواهند بود؛ همان گونه که فضل ابن سهل، پس از کشته شدن امین، حسن ابن سهل، برادرش را والی کل عراق کرده بود.

در این میان، جریان تشیع و امام رضا علیه السلام هم، که در فرصت درگیری مأمون و امین،