- اشاره 3
- فصل آغازین: کلیات 3
- 1. تبیین موضوع 4
- 2. ضرورت پژوهش 4
- 3. پیشینه پژوهش 5
- 4. شیوه و روش پژوهش 7
- 5. مبانی و پیش فرض های موضوع 16
- فصل اول: زندگی، شخصیت و گاه شمار دوران امامت امام رضا علیه السلام 20
- اشاره 20
- الف) چکیده زندگی نامه امام رضا علیه السلام 21
- ب) شخصیت شناسی اجمالی امام رضا علیه السلام 24
- اشاره 24
- شخصیت شناسی معنوی و عبادی امام رضا علیه السلام 35
- اشاره 38
- ج) جدول گاه شمار تاریخی دوران امامت امام رضا علیه السلام 38
- الف) ساختار کلی این بخش 39
- ب) منابع و مآخذ این بخش 40
- ج) نگاهی کلی به جدول گاه شمار 64
- اشاره 66
- فصل دوم: نگاهی کلی به جهان اسلام در دوران امامت امام رضا علیه السلام 66
- 2/1: وضعیت سیاسی جهان اسلام 67
- 2/2: وضعیت اجتماعی جهان اسلام 73
- 2/3: وضعیت فکری و فرهنگی جهان اسلام 75
- 2/4: اطلس فرقه ای جهان اسلام در دوران امامت امام رضا علیه السلام 87
- اشاره 87
- اشاره 92
- 2/4/1: فرقه ها و گرایش های کلامی اهل سنّت در دوران امامت امام رضا علیه السلام 92
- فرقه شماره 1: 92
- فرقه شماره 2: 94
- فرقه شماره 3: 96
- فرقه شماره 4: 98
- فرقه شماره 5: 99
- فرقه شماره 6: 101
- فرقه شماره 7: 104
- فرقه شماره 8: 106
- 2/4/2: فرقه ها و گرایش های شیعی در زمان امامت امام رضا علیه السلام 109
- اشاره 109
- گرایش فرقه ای 1: 110
- گرایش فرقه ای 2: 115
- گرایش فرقه ای 3: 117
- گرایش فرقه ای 4: واقفیه 122
- اشاره 140
- فصل سوم: تشیع در دوران امامت امام رضا علیه السلام 140
- پیش درآمد 141
- اشاره 141
- 3/1: اطلس و جغرافیای تشیع در زمان امام رضا علیه السلام 141
- مصر 142
- عراق 142
- ایران 143
- اشاره 149
- 3/2/1: مدارس علمی و ادوار علمی شیعه 149
- 3/2: بازشناسی وضعیت فکری، تاریخی و اجتماعی مدرسه علمی شیعه 149
- ضرورت ها و اقتضائات زمانه 156
- 3/2/2: امام و مدیریت اجتماعی یاران 156
- اشاره 156
- اشاره 160
- 3/2/3: شخصیت های برجسته شیعه و جغرافیای اقامت و فعالیت آنها 160
- الف) علمای شیعه کوفه 161
- ب) علمای شیعه بغداد 162
- ج) علمای شیعه در مناطق دیگر عراق 163
- ه ) علمای شیعه در مدینه و حجاز 163
- د) علمای شیعه بصره 163
- و) خادمان و باب های امام در مدینه 164
- ز) بنی هاشم شیعی 164
- ح) علمای شیعه در ایران 165
- ی) سازمان وکالت و شخصیت های علمی - اجتماعی آن 168
- 3/2/4: جامعه شیعه و مسئله تقیه 174
- اشاره 174
- 3/2/4/1: امام و مدیریت تقیه محور جامعه و یاران در برابر هجوم ها و فشارهای دستگاه خلافت 175
- 3/2/4/2: خواص جامعه شیعه و تقیه نفوذی 181
- 3/3: فرصت سالیانه حج و مدیریت اجتماعی امام 187
- 3/4: امام و مدیریت فرهنگی جامعه شیعه 190
- اشاره 190
- الف) امام و طراحی جشن عید غدیر 191
- ب) امام و طراحی عزاداری دهه محرّم 191
- ج) امام و طراحی پایتخت های فرهنگی - معنوی برای شیعه ایرانی 192
- اشاره 195
- 3/5: امام و مدیریت اخلاقی و تربیتی جامعه شیعه (سبک زندگی شیعی) 195
- 3/5/1: امام در حوزه اخلاق فردی 196
- 3/5/2: بازخوانی سبک زندگی شیعی 198
- 3/5/3: امام و سبک زندگی تقیه محور 203
- جلوه های تقیه جذبی در سیره امام رضا علیه السلام 206
- 3/6: امام و مدیریت اقتصادی جامعه شیعه 207
- اشاره 207
- 3/6/1: مدیریت اقتصادی امام در دوران حضور در مدینه 208
- 3/6/2: مدیریت اقتصادی امام در خراسان 210
- سخن پایانی در مورد اخلاق و مدیریت اقتصادی امام 212
- فصل چهارم: فصل ویژه مسئله ولایت عهدی 216
- اشاره 216
- الف1: نگاهی کلی به سیاست خلفای بنی عباس در برابر امامان شیعه 219
- اشاره 219
- الف) مسئله ولایت عهدی، چرایی و چیستی 219
- الف2: چرایی اجرای طرح ولایت عهدی مأمون 221
- اشاره 225
- ب) گاه شمار و جغرافیای سفر امام از مدینه به خراسان 225
- همراهان امام در سفر به مرو 230
- ج) جدول گاه شمار اقامت امام در خراسان 235
- اشاره 235
- ج1: جدول گاه شمارِ ورود امام به مرو تا پذیرش ولایت عهدی 236
- ج2: جدول گاه شمارِ پذیرش ولایت عهدی تا زمان ترک مرو 238
- ج3: جدول گاه شمار خروج امام رضا علیه السلام از مرو تا شهادت در توس 255
- اشاره 255
- مأمون و مسئله شهادت امام رضا علیه السلام 257
- د) امام و مدیریت بحران ولایت عهدی و فرصت سازی از آن برای توسعه جغرافیایی تشیع 261
- اشاره 261
- د1: مدیریت امام برای حفظ سلامت جامعه شیعه 262
- د2: مدیریت امام برای گسترش جامعه شیعه جدید 265
- ه ) امام و مدیریت مسئله وصایت و جانشینی امام جواد علیه السلام 274
- اشاره 280
- فصل پایانی: ایده های ناظر به فرهنگ رضوی 280
- 1/1: مرحله پیدایش و شکل گیری تدریجی شهر مشهد؛ از کانون محبت تا کانون تشیع 281
- اشاره 281
- 1. مشهد پایتخت معنوی ایران و شرق اسلامی 281
- 1/2: از دوران صفویه تا پایان دوران استعمار و غرب گرایی؛ به سوی پایتخت معنوی و کانون تشیع ایرانی 291
- 1/3: مشهد در دوران تحولات منطقه ای پس از انقلاب اسلامی؛ کانونی برای گسترش جغرافیای محبت اهل بیت و تشیع به سوی شرق 299
- 1/4: نگاهی آینده پژوهانه به رسالت فراروی مشهدالرضا علیه السلام 304
- اشاره 307
- 2/1: ایده های محتوایی تکمیلی در مورد زندگانی و شخصیت امام رضا علیه السلام 307
- اشاره 307
- 2. ایده های تکمیلی 307
- 2/1/1: ایده های عبادی - عرفانی 307
- 2/1/2: فرهنگ زیارت 308
- 2/1/3: سبک زندگی رضوی 309
- 2/1/5: فرهنگ رضوی در حوزه فرهنگ اجتماعی عمومی 310
- 2/1/4: موضوع های ماورائی 310
- 2/1/6: شخصیت شناسی افراد فعال در حوزه رضوی 311
- 2/2: ایده های ناظر به فرم 311
- 2/1/7: امام رضا علیه السلام و فرهنگ رضوی از منظر دیگران 311
- منابع 315
شدت کینه امام را به دل گرفت و مقدمات شهادت او را فراهم کرد.(1)
خداحافظی و رفتن دعبل شاعر و برادرش از توس به قم.
هفته های آخر زندگانی امام
امام، هر جمعه ناچار به حضور در جامع توس بود. در این اواخر، وقتی از جامع توس که با منزل امام فاصله داشت، بازمی گشت عرق کرده و غبارگرفته بود و نارضایتی شدیدی در چهره اش نمایان بود. ایشان پیوسته، دعای نجات و رهایی (و آرزوی شهادت) از خداوند داشت.
آخرین روز ماه صفر
اجرای طرح شهادت امام به دست مأمون و تحقق پیش بینی های امام مبنی بر شهادتشان در توس و دفن شدنش در کنار هارون. مأمون پس از به شهادت رساندن امام، چند روزی برای ایشان به ظاهر عزاداری کرد و آن گاه توس را به قصد جرجان ترک کرد.
مأمون و مسئله شهادت امام رضا علیه السلام
مأمون و مسئله شهادت امام رضا علیه السلام
مأمون از ماجرای ولایت عهدی امام رضا علیه السلام ، اهداف متعددی را دنبال می کرد؛ ولی وقتی در مرو، از نزدیک با امام روبه رو شد و مذاکرات تحمیل خلافت و یا ولایت عهدی دو ماه و نیم طول کشید و در نهایت هم، مأمون تنها با پذیرفتن شروط امام توانست ولایت عهدی را به وی تحمیل کند، معلوم شد که امام از قبل دست مأمون را خوانده است و حاضر نیست بازیچه خلافت و دنیای او بشود. البته مأمون با پذیرش ولایت عهدی مشروط، به کمترین نتایج و اهدافش نیز دست یافت. نتایجی مانند
جایگاه سیاسی فضل ابن سهل، تدریجاً تضعیف شد و تمام نقایص و عیب های آغازین خلافت، متوجه او و اقداماتش شد. در حقیقت، مسئولیت بحران های آغازین خلافت مأمون همگی به گردن فضل افتاد.
جریان زیدیه کاملاً به دام توطئه های مأمون افتاد.
1- موسوعه، ج 5، ص 172؛ ج 4، ص 347.