آیین برنامه سازی درباره زندگی امام رضا علیه السلام صفحه 291

عرفانی

فرهنگ زیارت رضوی و معارف اهل بیتی، باعث تعدیل تدریجی اسلام های جمودگرا و یا عرفان های دنیاگریز در منطقه خراسان شد و جامعه مصیبت زده خراسان را به عرفان شیعی نزدیک تر ساخت.

تاریخی / اجتماعی

در دوران آرامش جهان اسلام، پس از پایان حملات مغول ها، مشهد با هویت شیعی - رضوی، مهم ترین شهر خراسان شده بود و اولین حوزه های علمی شیعی در آن تشکیل شد.

1/2: از دوران صفویه تا پایان دوران استعمار و غرب گرایی؛ به سوی پایتخت معنوی و کانون تشیع ایرانی

1/2: از دوران صفویه تا پایان دوران استعمار و غرب گرایی؛ به سوی پایتخت معنوی و کانون تشیع ایرانی

در آستانه تشکیل دولت شیعی صفویه، مشهد و تمامی مناطق غربی آن، پیش تر به جغرافیای تشیع وارد شده بودند؛ از این رو، پس از شکل گیری صفویه، اندک علمای موجود در مشهد، با بهره گیری از جایگاه معنوی این شهر، به تبلیغ تشیع در مناطق شرقی و شمالی و جنوب شرق خراسان پرداختند.

صفویه در سال های آغازین پیدایش، با دو دشمن بزرگ در شرق و غرب خود مواجه بودند. در غرب، خلافت مقتدر عثمانی بود و در شرق، حکومت دردسرساز ازبکانِ متعصب. رسمیت یافتن تشیع در ایران، باعث حساسیت و واکنش این دو دولت در آغازین سال های پیدایش صفوی ها شد. واکنش هایی که خود را در شکل جنگ چالدران تا حملات چندباره ازبک ها به مشهد و غارت آنجا، به عنوان پایگاه مهم تشیع در خراسان، نشان داد. حملات به مشهد بسیار گسترده بود، به گونه ای که در قرن اول تأسیس صفویه، مشهد چندین مرتبه عرصه هجوم قرار گرفت که شدید ترین آنها در حوالی سال های 915 916 ه . ق. بود.(1) پس از آن نیز، در اواخر